Getty Imagesİran’ın Buşehr kenti yakınlarındaki nükleer tesisi
Yeni ABD idaresi, Trump periyodunda çöken İran nükleer mutabakatsının yine canlandırılması için Avusturya’nın başşehri Viyana’da yapılacak görüşmelere katılacağını açıkladı.
ABD Lideri Joe Biden, P5+1 olarak isimlendirilen kümedeki Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve İngiltere’nin de taraf olduğu muahedeye geri dönmek istediklerini söyledi.
Fakat bunun gerçekleşebilmesi için Biden’ın, kendisinden evvelki lider Trump tarafından İran’a konulan yaptırımları kaldırması ve İran’ın da nükleer faaliyetlerini daha evvel üzerinde anlaşılmış düzeye çekmesinin yolunun bulunması gerekiyor.
İran yaptırımlar kaldırılmadıkça ABD ile direkt görüşmeyeceğini bildirmişti.
Viyana’daki görüşmelere katılan ABD yetkilileri şimdilik İran temsilcileri ve P5+1 kümesinin öteki üyelerinen başka bir odada oturacak ve Avrupalı yetkililer mekik diplomasisine aracılık yapacak.
ABD ve İran’dan birinci açıklamalar
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, dün düzenlediği basın toplantısında “Önümüzdeki problemlerin boyutlarını küçümsemiyoruz” dedi.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü kelamlarını “Henüz başındayız. Beklentimiz bu müzakerelerin güçlü geçeceği tarafında. Bu yüzden çabucak, ya da başlarda bir ilerleme beklemiyoruz” diye sürdürdü.
Sözcü Price, Biden idaresinin hedefinin “karşılıklı ahenk için yer hazırlamak” olduğunu da tabir etti.
Ancak İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, bugün başlayacak görüşmelerin gayesinin “yaptırımları kaldırmanın yollarını konuşmak” olduğu kaydediliyor.
İran hükümet sözcüsü Said Hatipzade Tahran’da yaptığı açıklamada “Ortak komitenin gündeminin bir sonuca ulaşıp ulaşmayacağı Avrupalılar ile 4+1’in (ABD dışındaki milletlerarası güçler) ABD’ye yükümlülüklerini hatırlatmasına ve Amerikalıların da taahhütlerini yerine getirmesine bağlı” diye konuştu.
AB arabulucuları müzakerelerde Mayıs ayına kadar bir ilerleme sağlamayı umuyor. Aksi takdirde Haziran ayında yapılacak İran Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin süreci geciktirebileceğinden kaygılanıyorlar.
Üç yıl evvel neler olmuştu?
Resmi ismi Ortak Kapsamlı Hareket Planı olan nükleer mutabakat, üç yıl evvel Donald Trump’ın ABD’yi çekme kararı almasından bu yana fiilen geçerliliğini kaybetmişti.
Trump “Cani bir rejimin barışçı bir nükleer güç programı amaçladığı üzere dev bir kurguya” dayandığını söylediği mutabakattan ayrıldıktan sonra yine müzakerelere zorlamak için İran’a sert ekonomik yaptırımlar ilan etmişti.
Maksadının nükleer silah yapmak olmadığında ısrar eden İran ise yaptırımlara karşılık mutabakattaki birtakım değerli taahhütlerinden geri adım atmıştı.
Bunlar ortasında zenginleştirilmiş uranyum üretimine konulan üst hududu kaldırmak da vardı. Belirli bir dereceye kadar zenginleştirilmiş uranyum nükleer santrallerde kullanılabildiği üzere nükleer silah imalinde da kullanılabiliyor.
Cumhuriyet
