Getty Images – AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 6 Temmuz 2020, Ankara

Avrupa Birliği (AB) Dış Bağlantılar Kurulu bugün Türkiye hususî gündemiyle toplanacak.

Fransa’nın daveti üzerine 27 memleket dışişleri bakanlarını bir araya getirecek olan içtimada, Türkiye ile AB’yi karşı zıdda getiren Şark Akdeniz bunalımının yanı sıra Suriye ve Libya’da birtakım üye memleketlerle Ankara arasında yaşanan gerginlikler de masaya yatırılacak.

Ayasofya’nın ibadete açılmasının AB’de yarattığı rahatsızlığa rağmen, AB dışişleri bakanlarının Türkiye’ye ek yaptırım konusunda bir karar almaları beklenmiyor. Bu süreçte, devir lideri Almanya’nın Türkiye ile bağlantıları germek istememesi en değerli etken olarak görülüyor.

Fransa’nın davetiyle toplanılıyor

Avrupa Parlamentosu’nda 9 Temmuz günü gerçekleştirilen “Akdeniz’de istikrar ve inanç ile Türkiye’nin olumsuz rolü” başlıklı oturumdan sonra, AB dışişleri bakanları bugün görüntü konferans yoluyla Dış Bağlantılar Kurulu içtimasında bir araya gelecekler ve Türkiye ile münasebetleri ele alacaklar.

AB’nin önde gelen üyesi Fransa’nın davetiyle gerçekleşecek içtimada, geçen hafta Ankara’da temaslarda bulunan AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de nokta alacak.

Fransa, 10 Haziran’da Libya açıklarında Türk ve Fransız savaş gemileri arasında yaşanan tansiyonu evvel NATO’ya taşımış, orada tezlerinin desteklenmemesi üzerine Türkiye ile alakaları bu sefer AB platformuna taşıma kararı almıştı.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves le Drian, 24 Haziran’da yaptığı bir açıklamada, AB’nin çok süratli bir biçimde Türkiye ile bağların geleceğini kapsamlı ve tabulardan arınmış bir halde masaya yatırması gerektiğini söylemiş, 1 Temmuz’da yaptığı farklı bir açıklamada da Şark Akdeniz’de hidrokarbon faaliyetlerini sürdüren Türkiye’ye karşı Temmuz 2019’da alınan kararlara ek yaptırımların alınabileceğini kaydetmişti.

Yunanistan da AB’den bir seri güçlü tedbir almak için hazırlık yapmasını istemişti. Yunanistan ve Fransa dışişleri bakanları da bugün Paris’te bir araya gelerek kurul içtiması uyum gerçekleştirecekler.

Diplomatik kaynaklar, bugünkü içtimadan Fransa’nın talep ettiği formda yeni bir yaptırım kararının çıkmasının çok zayıf bir mümkünlük olduğunu gelgelelim AB içerisinde Türkiye ile bağların geleceğine ait bir tartışmanın başlatılması sonucunu vermesi açısından kayda paha olacağını belirtiyorlar.

Getty Images

Almanya, Türkiye ile gerginlik istemiyor

Bu süreçte, devir yöneticisi olarak vazife yapan Almanya’nın Türkiye ile alakalarda yeni bir tansiyon istememesi en değerli etken olarak bedellendiriliyor.

6 aylık devir başkanlığı yeni başlayan Almanya’nın gündemi COVID-19 salgınının yarattığı ağır ekonomik ve toplumsal problemlerin tahlili, yıl ahir gerçekleşecek Brexit (İngiltere’nin AB’den ayrılması) ve Çin ile münasebetlerin seyri üzere bahisler nedeniyle zati yüklü.

Berlin idaresi, Türkiye gündemini de 2016 Mart ayında yapılan göç muahedesinin gözden geçirilmesi ile sınırlamış görünüyor. Almanya, Fransa’nın daveti üzerine bu türlü bir adım atarak hem devir başkanlığı gündemini hem de Türkiye ile ikili alakalarına zarar vermek istemiyor.

Almanya’nın yanı sıra AB’nin dışişleri bakanı statüsünde vazife yapan ve geçen hafta Türkiye’de temaslarda bulunan Josep Borrell da bu aşamada Ankara’ya yaptırım uygulanmasına sıcak bakmıyor.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile düzenlediği ortak basın içtimasında alakaların ülkü noktada olmaktan çok uzak olduğunu kaydeden Borrell, Avrupa’yı çok yakında ilgilendiren bir çok hususta Türkiye ile diyalog içinde olmanın AB’nin stratejik çıkarları açısından kaide olduğunu kaydetmişti. Borrell, Avrupa Parlamentosu’ndaki tartışmalarda da, Avrupalı parlamenterlere sert çıkmış ve onları Haçlı zihniyetiyle konuşmakla suçlamıştı.

Borrell Türkiye’ye karşı ‘fazla yumuşak’ bulunuyor

Hizmetine 2019 Aralık ayında başlayan Borrell, Türkiye’ye yaptırım uygulanması durumunda Ankara ile müzakere ortamının ortadan kalkacağından ve Ankara-Brüksel arasında yeni bir gerginlik sarmalının başlayacağından telaşlı. Bu durumun yalnızca Şark Akdeniz değil, göçmen meselesinin tahlili sürecine de olumsuz tesiri olacağı da Brüksel’de hesap ediliyor.

Bu ögelere ek olarak, Borrell’in Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmelerde, Kıbrıs Türk halkının hidrokarbon gelirlerindeki haklarının garanti altına alınması durumunda Türkiye’nin esneklik gösterebileceği yaklaşımının ortaya çıkması zayıf olmakla bir arada müzakerelerin devamı açısından bir fırsat olarak bedellendiriliyor.

Ama başta Fransa olmak üzere kimi üye memleketlerin, Borrell’ın vazifeye geldiğinden bu yana Türkiye’ye “fazla yumuşak” bir yaklaşım içinde olduğu eleştirisini gizli kapılar gerisinde giderek daha fazla dillendirmeye başladıkları da diplomatik etraflarda konuşulan mevzular arasında bölge alıyor.

Getty ImagesAB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar

Fransa taktik değiştiriyor

Brüksel toplantısından Türkiye’ye dönük somut bir adım çıkmayacağını öngören Paris’in taktik değiştirerek yaptırım konusundan çok AB’nin stratejik düzlemde Türkiye ile münasebetlerinin seyrine dönük bir tartışma başlatma niyetinde olduğu gözleniyor.

Uzun müddettir AB’nin yeni bir güvenlik konsepti yaratarak tehditlere karşı kendi oluşturacağı mekanizmalarla karşılık vermesini savunan, Avrupa’nın güvenliği için artık ABD’ye itimat duyulamayacağını kaydeden Fransa, Türkiye’nin de giderek kıta güvenliğini tehlikeye atan bir konuma girdiği kanısını yaymaya çalışıyor.

Paris idaresi, yalnızca Şark Akdeniz değil Suriye ve Libya üzere Avrupa güvenliğini etkileyen milletlerarası meselelerde Türkiye’nin izlediği siyasetlerin AB’nin stratejik çıkarlarını olumsuz etkileyecek bir noktaya ulaştığını savunuyor.

Fransa, Libya konusundaki siyasetinin, başta Sahel nahiyesi olmak üzere Afrika kıtasında giderek artan radikal terörle savaş maksatlı olduğunu, IŞİD ve gayri terör örgütlerinin Mali ve Çad üzere memleketleri denetimine almasını engellediğini savunuyor.

Türkiye’nin Libya’ya müdahalesinin Avrupa’ya olabilecek terörist tehditler açısından sorun yaratacağı tezini işliyor. Bu tezini güçlendirmek için de Türkiye’nin geçen sene Suriye’de gerçekleştirdiği Barış Pınarı Operasyonu ön plana çıkarmaya çalışan Paris, Ankara’nın Avrupa güvenliği için yaşamsal kıymette olan IŞİD ile mücadeleyi sekteye uğrattığı tezlerini canlı tutmaya çalışıyor. Türkiye bu savları reddediyor.

Türkiye konusunda ortak durum yok

Fransa’nın uğraşına rağmen AB içerisinde başta Libya konusu ve Türkiye ile ilgilerin geleceği konusunda ortak bir durum olmadığına dikkat çekiliyor. Türkiye ile müzakerelerin resmen dondurulmasını isteyen Fransa ve Avusturya üzere memleketler fazla destek bulamazken, İtalya ve Malta üzere Akdeniz memleketleri de Fransa’nın Libya siyasetine yansılı yaklaşıyorlar.

İtalya ve Türkiye, son devirde hem diplomatik hem de askeri sahada Libya diyaloğunu ve Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne desteklerini artırırken, Akdeniz’de istikrar için birlikte çalışma kararı aldıklarını açıkladılar. Fransa ise İtalya’nın tersine Libya Ulusal Ordusu başkanı General Halife Hafter’i destekliyor.

Ayasofya kararı tesir eder mi?

AB dışişleri bakanlarının içtimasında Ayasofya’nın müze statüsünden çıkartılarak camiye dönüştürülmesi kararının da gündeme gelmesi bekleniyor. AB Dış Siyaset ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Borrell, Cuma gecesi yaptığı açıklamada, karardan duyduğu üzüntüyü lisana getirmiş ve Türkiye’nin İspanya ile birlikte kurucusu olduğu Medeniyetler İttifakı teşebbüsünü anımsatmıştı.

Karardan ötürü tenkitlerin bu içtimada da lisana getirilmesi bekleniyor gelgelelim Türkiye aleyhine somut bir adıma dönüşmesi öngörülmüyor.

Cumhuriyet