Salgın tüm dünyada eğitime büyük darbe vurdu. Okulların kapalı kalmasından en çok fakir öğrenciler etkilendi. Yüz binlerce öğrenci, olanaksızlıklar nedeniyle tek bir derse bile katılamadı. Okulöncesi eğitimde durum daha da makus. Konutunda interneti, bilgisayarı olan küçük çocuklar bile bu eğitimden gerçek dürüst yararlanamadı, ne olupbittiğini anlamadı. Hatta uzaktan derslere reaksiyon gösteren, ısrarla katılmayı reddeden çocuklar oldu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi bünyesinde hizmet veren ve toplum temelli erken çocukluk eğitim modeli uygulanan GAYRET Çok Gayeli Erken Çocukluk Eğitimi Merkezi’nde (ÇABAÇAM) salgının başından bu yana farklı bir prosedür uygulanıyor. Dezavantajlı ortamlardan gelen ailelerin yararlandığı bu merkezde, çocukların eğitimin dışında kalmamaları için gerekli tüm sıhhat tedbirleri alınarak yüz yüze ve uzaktan eğitim birlikte sürdürülüyor. Merkez’de 8 Şubat’ta başlayacak “Bahar Dönemi”nde eğitim programı da haftada dört gün yüz yüze ve bir gün uzaktan yapılacak.
OKUL TERKİ SORUNU
ÇABAÇAM’ın kurucusu Prof. Dr. Ebru Aktan Acar, “UNESCO, UNICEF ve Dünya Bankası raporlarına nazaran pandemi başladığından bu yana, yüksek gelirli ülkelerdeki çocuklar eğitimlerinden 6 hafta geri kalırken düşük ve orta gelirli ülkelerdeki öğrencilerin eğitim kaybı neredeyse 4 aya ulaştı. 180 ülkede okulöncesi eğitimde yüzde 2.8’lik bir düşüş oldu. Save The Children Raporu’na nazaran salgından sonra 10 milyon çocuk okulu bırakacak” diyor. Okulları kapatmanın, öteki bütün seçeneklerin değerlendirilmesinden sonra başvurulacak son deva olması gerektiğini vurgulayan Prof. Acar, şöyle devam ediyor: “Pandeminin başında çocuklarımızın eğitim alma haklarını önceliklerimiz ortasında en üst sıraya koyup başka tüm tedbirleri bu emelin gerçekleşmesi için yapılandırsaydık şu an çocuklarımız, aileler ve öğretmenler için çok daha farklı bir noktada olacaktık. Onların ismine verdiğimiz kararlarla ve aldığımız tedbirlerle halihazırda mevcut olan eğitimdeki fırsat eşitsizliğinin, yoksulluğun ve yoksunluğun daha da derinleşmesine neden olduk.”
OYUN İMKÂNSIZ
Prof. Dr. Ebru Aktan Acar’a nazaran uzaktan erişim okulöncesi devir için şu nedenlerle uygun değil:
– Toplumsal adalet ve eşitsizlik çerçevesinde dezavantajlı kesim (mevsimlik personel, özel ihtiyaçlı, çocuk emekçi, süreksiz muhafaza altındaki çocuklar vb. ) eğitime erişemiyor.
– Öğrenme kaybı marifet kaybına, iktisatta büyümenin azalmasına ve üretimin düşmesine neden oluyor.
– Okuldan uzakta kalma durumu, okulu terk ve çocuk personelliği artıyor.
– Yüksek seviyede bilişsel marifetler ve yürütücü fonksiyonlar, his düzenleme, yaratıcı niyet gelişimi, öz düzenleme marifetlerinin gelişmesi ekranla değil, oyunla mümkün.
– Sosyal-duygusal gelişim boşluğu davranış problemleri doğuruyor.
– Oyunla öğrenme ekranda mümkün olmuyor.
– Fizikî meseleler, hareketsizlik, beslenme meseleleri artıyor.
– Eğitimde teknoloji kullanımı, öğrenmeyi destekleyen bir araç ancak tek başına yetmiyor.
– Uzaktan eğitim öğretim programları, derslerin suratı, gereç hazırlığı gerektiriyor.
– Çocuk halihazırda akademik, toplumsal ve duygusal istikametten yetersizse eşitsizlik doğuyor.
– Konut içinde çocuk istismarı, fizikî ve duygusal şiddet artıyor. Yalnızca okulda inançta olan çocuklar var.
– Yalnızca okulda yediği yemekle karnını doyuran çocuklar var.
– Ailelerin eğitim seviyesi konutta öğrenme sürecinin niteliğini etkiliyor.
ALTERNATİF MODEL
Prof. Aktan Acar’ın verdiği bilgilere nazaran Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, GAYRET Derneği ve Kepez Belediyesi iştirakinde 2008 yılında hayata geçirilen ÇABAÇAM, 2015 yılında Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği ile işbirliği kurarak süreksiz müdafaa altındaki çocukları ve ailelerini de bünyesine dahil etti. Modelin temel hedefi, dezavantajlı ortamlardan gelen ve okulöncesi eğitimden yararlanamayan çocuklara ve ailelerine kapsayıcı nitelikli eğitim ve “fırsat eşitliği” kapsamında fiyatsız eğitim sağlamak, okulöncesi eğitim başta olmak üzere farklı lisans/lisansüstü programlarında tahsil gören öğretmen adaylarına kişisel ve mesleksel pratiklerini desteklemeleri için ortam yaratmak. Prof. Ebru Aktan Acar, salgın sürecinde eğitimlerini nasıl sürdürdüklerini şöyle anlatıyor: “ÇABAÇAM’ın temel gayesi olan çocuk boyutunda, dezavantajlı ortamlardan gelen ve okulöncesi eğitimden yararlanamayan çocuklarımızla, başlangıçda haftada dört gün, devamında da iki gün yüz yüze ve üç gün online olmak üzere Harmanlanmış (Hibrit) Eğitim Modeli’ni uygulayarak bir ortaya geldik. Ebeveynlerimizle online veli toplantıları ve online aile eğitimleri gerçekleştirdik. Öğretmen adaylarımızın ferdi ve mesleksel pratiklerini desteklemek emeliyle birçok toplantı yaptık.’’
BU TEDBİRLER ALINMALI:
Prof. Aktan Acar, okulöncesi kurumlarında alınması gereken tedbirleri şöyle sıralıyor:
– Okulöncesi eğitime ait siyasetler bütüncül olarak ele alınmalı.
– Okullar küçük yaştan başlayarak kademeli olarak açılmalı. Geçişin ve hadise sayısının az olduğu yerlerde, bilhassa köylerde açılmalı.
– Küçük çocuklar öncelikli, yaşlara nazaran farklı saatler, esnek öğretim ve çocuk sayısı az olmalı.
– Toplumsal ara protokollerine uygun olarak planlamalar yapılmalı.
– Uzaktan eğitimden en çok etkilenen bölge ve kümelerin tespiti, internet ve teknik araç gereç temini, dijital araçları aktif kullanmak için program takviyesi sağlanmalı.
– Sivil toplum örgütleri, mahallî idareler, kamu, akademi, istekli kişi ve kurumlar sürece dayanak olmalı.
– Gereksinim duyulan alanlarda “Telafi Programları” oluşturulmalı.
Cumhuriyet
