ABD’nin “ilk siyah Genelkurmay Başkanı” olarak tarihe geçti lakin renginden öteki her şeyiyle tam bir “beyaz”dı Colin Powell. WASP (beyaz, Anglosakson, Protestan) bir ABD’de diğer ne olabilirdi ki aslında? “Beyaz” olmayı bir ırka değil, ABD resmi siyasetine atıfla kullanıyorum doğal ki.
Atandığı Dışişleri Bakanlığı’nda da olağanüstü bir “oyuncu” olarak gördük onu. Sertlik yanlısı ABD Lideri George W. Bush’un “ılımlı adamı” rolünde de güzeldi sahiden. Ta ki Irak işgaline yol açan büyük palavraların ortaya çıktığı ana kadar. ABD üzere bir ülkede bu kadar iyi bir mesleği, “emirlere uymak” üzere görülse de “lidere” körü körüne bağlılıkla nasıl berhava eder bir insan şaşırtan nitekim. “Powell’ın George W. Bush’a (oğul Bush) sadakati bilinen ölçülerin dışındaydı” denmesinde gerçeklik hissesi olmalı.
SORUMLUSU ODUR
“Oysa başlangıçta o denli değildi” denir. Dışişleri Bakanı olarak misyona başladığında devrin şahin lideri Bush’a ikazlarıyla bilinen Powell’ın, sonuçlarının nasıl bir felakete yol açtığı bugün daha iyi bilinen Irak işgaline münasebet yapılan palavraları savunması da bir insanın omurundaki büyük dönüşlerin örneği sayılmalıdır. Bush’un Irak’a yönelik uğursuz planlarının askeri olmayan tahlillerle hayata geçirilmesine gayret göstermesi tahminen teslim edilmesi gereken bir hak sayılabilir fakat ya sonrası? Sonrasında onu büyük bir “ılımlı rolü” yapan palavracıya dönüştüren süreçtir.
Beyaz Saray’ın “ılımlı” figürü olarak görülmesini Bush çok fakat çok iyi kıymetlendirdi. Zira Irak’a çullanmanın münasebetlerini Powell aracılığıyla iletti ABD kamuoyu ile dünyaya. Dünyaya Irak’a neden saldırmaları gerektiğini anlatırken 75 dakikalık bir konuşma yapmıştı Powell. On yıllar uzunluğu oluşturduğu barışçı, ölçülü imajını yerle bir etmek için yetmiştir ona bu 75 dakika. Ne büyük saçmalıktı o kelamları; 11 Eylül 2001 taarruzları ile Saddam Hüseyin ortasında bağ kurayım derken elinde küçük bir şarbon şişesi (kimyasal silaha örnek olsun diye) tutmalar vs. dokunaklı bir imgeydi. Irak’a çullanmak için öne sürdüğü münasebetlerin kaynağı da Mısır’da, sonradan iki hafta boyunca azap gördüğü ortaya çıkan bir el Esas mensubunun tabirlerine dayanıyordu. CIA tam bir yıl sonra o sözün palavra olduğunu açıkladı. Azapta doğruları duymazsınız, duymak istediklerinizi duyarsınız. Bu kolay bilgiden bile ya haberi yoktu ya da en berbatı varsa da aldırmamıştı. “Bembeyaz” bir adam oluşunun en kıymetli belirtisi buydu.
O konuşma neye yaradı pekala? Washington Post gazetesi de senatörlerin birçok da şimdiki Lider Joe Biden da Powell’ın konuşmasını temel alarak Irak’a çullanmanın neden gerekli olduğunu lisana getirdiler. Kamunun takviyesini almak için “ılımlı” Powell kullanılmıştı yani. Ancak o bunun farkında bile değildi, hatta o denli ki sorulduğunda ısrarla verdiği bilgilerin yanlışsız olduğunu savunmuştu; “Bunlar tez değil, gerçekler” kelamı onundur.
Palavralara inanılması için kendi saygınlığını kullanan iyi bir “siyah”tı. Powell’ı savunanlar CIA’in onu aldattığını söylüyorlar. Bugün Dış İlgiler Kurulu Lideri Richard Haass, Powell’ın konuşmasında, CIA’den gelen yanlış bilgilerin birçoklarını temizlediğini sav ediyor, onu savunma uğraşıyla. Ancak Powell “yanlış bilgileri temizlediği” o konuşmada Usame bin Ladin’in Müslümanları “Irak’ı savunmaya çağrısını” Saddam’la işbirliği yapıyor oluşuna delil olarak göstermişti. Ladin, o davetinde “kâfir Saddam’ı yıkmalarını” istiyordu Müslümanlardan halbuki. Bu çok değişiktir; o devir senatör olan Biden, kelamlarına dayanarak işgali savunduğu Powell’ı “Bilmediğin bahislerde konuşma” diye uyarmıştır da. Powell’ın karşılığı çok lakin çok çarpıcıdır: “Bir kahve içerken sana neden konuştuğumu söyleyeceğim.”
Söyledi mi bilmiyoruz. Sanki ne söylemiş olabilir? Tahminen de “Yalan söylemeye mecburdum” demiştir. Olamaz mı? Powell’ın bu büyük palavrası lisana getirmesinin tek bir nedeni var deniyor: Bush ailesine çok bağlılığı. Kendisini aileden bir kesim üzere görüyor oluşu. Vietnam’daki My Lai katliamını soruşturmakla görevlendirildiğinde olayı örtbas ederek, argümanların “Amerikan askerleri ile Vietnam halkı ortasındaki bağlantıların harika olduğu” gerçeğiyle çürütüldüğünü ilan ederken kaygısı, periyodun CIA yöneticisi olan baba Bush’u da aklamaktı bir manada, akıllardadır bu.
Ne kadar trajiktir, şu kelamları, 2006’da sarf etmiştir: “Ben istihbarat memuru değilim. Ben Dışişleri Bakanı’ydım. O konuşmada ne varsa bana hazırlanarak verilmişti. ABD Kongresi, Senatosu Irak’ın işgaline onay verdiler, onlar neden suçlanmıyor”.
Palavralarıyla 1.5 milyon Iraklının vefatına yol açanlardandır Powell. “Hastalıklı vatanseverlik” nedir, Powell’da görebilir insan.
Günahkâr ölmüştür.
Cumhuriyet
