Anayasa Duruşması (AYM), eski HDP Eş Umumî Yöneticisi Selahattin Demirtaş’ın yargılandığı ana davadaki tutukluluğunun makul vadeyi aşması münasebetiyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Buna karşılık duruşma, münasebetinde Demirtaş’ın tutuklanmasının tüzel olmadığı argümanı incelenirken “suç işlediğine dair kuvvetli belirtilerin bulunduğu sonucuna varıldığını” belirtti; o devir yaşanan 6-8 Ekim ve Hendek hikayelerine işaret etti. Demirtaş’ın avukatı Mahsuni Karaman, Demirtaş’ın tahliye edilmesini istedi. Demirtaş, 4 Kasım 2016’da Diyarbakır’da gözaltına alınarak tutuklandı. 31 fezlekenin birleştirilmesiyle oluşturulan soruşturmada Demirtaş’ın tutuklandığı cürümler “terör örgütü üyeliği” ve 6-8 Ekim hadiseleri nedeniyle “suç işlemeye alenen tahrik” oldu.
AYM, 21 Aralık 2017’de Demirtaş’ın yaptığı ferdî başvuruyu reddetti. AİHM 2. Dairesi, 20 Kasım 2018’de Demirtaş’ın tutukluluğunun makul vadeyi aştığı tarafında karar verdi. Hükümet, bu karara itiraz etti. AİHM Büyük Daire, 18 Eylül 2019’da itirazı görüşmeden evvel Ankara 19. Ağır Ceza Duruşması, 2 Eylül 2019’da kimsenin katılmadığı duruşmada Demirtaş’ın tahliyesine karar verdi.
Bu tahliye, AİHM kararı öncesi hamle olarak yorumlandı. Bu arada Büyük Daire, 18 Eylül’deki görüşmesinde aldığı kararı şimdi açıklamadı. Lakin Demirtaş’ın İstanbul’da terör örgütü propagandası günahından aldığı 4 yıl 8 aylık ceza mutlaklaştığı için tahliye edilmedi. Demirtaş’ın ana davada yattığı vade, 4 yıl 8 aylık cezayla “mahsup edildi.”
Lakin bu süreçte Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, 6-8 Ekim vakalarıyla ilgili başlattığı yeni bir soruşturma kapsamında Demirtaş, 20 Eylül 2019 tarihinde tekrar tutuklandı ve cezaevinden çıkamadı. Demirtaş’ın avukatları, 2017’de reddedilen müracaat üzerine 2. kere AYM’ye başvurmuştu.
AYM, AİHM Büyük Daire’nin kararını açıklamasının konuşulduğu bir devirde 9 Haziran’da sürpriz halde Demirtaş’ın başvurusunu görüştü. AYM 1. Kısım, tutukluluğun makul vadeyi aşması münasebetiyle Demirtaş’ın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine, bu nedenle Demirtaş’a 50 bin TL manevi tazminat verilmesine karar verdi. Demirtaş’ın 2 yıl 1 ay 3 gün tutuklu kaldığına işaret edilen kararın münasebetinde, Anayasa Mahkemesi’nce müracaatçının tutuklanmasının hukuksal olmadığı savı incelenirken kabahat işlediğine dair kuvvetli belirtilerin bulunduğu sonucuna varıldığı belirtildi.
Yüksek Duruşma, Demirtaş’ın tutukluluğun devamına ait kararları tutuklama nedenleri ve ölçülülük istikametinden de inceledi. Duruşma kararında, “Sulh ceza hâkimlikleri yahut ağır ceza duruşmaları, müracaatçının milletvekili, siyasi parti eş umumî başkanlığı ve Cumhurbaşkanı adaylığı münasebetiyle tutukluluğunun devam ettirilmesinin makul olmadığı, tıpkı devranda bu önlemin devamının seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkını haddinden fazla formda kısıtladığı tezleri istikametinden rastgele bir değerlendirmede bulunmamıştır” değerlendirmesi yapıldı.
Tutukluluğun devamına ait kararların münasebetinin yerinde olmadığını vurgulayan duruşma, isimli denetim önlemlerinin neden yerinde görülmediğinin de dayanaklarıyla birlikte tartışılmadığı anlattı.
Demirtaş’ın avukatı Mahsuni Karaman, karara ait yaptığı değerlendirmede, “Bu kararın, 20 Eylül 2019 tarihinde verilen ve hâlâ devam eden ikici tutukluluğa tesiri olacaktır. Kısaca Demirtaş, 6-8 Ekim vukuatları nedeniyle tutuklu kaldı ve bu kararla da ihlal tespit edildi. 2. tutuklama tıpkı sebebe dayandığından derhal buna son verilmelidir” dedi.
‘STRATEJİ KARARI’
Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi Yöneticisi, avukat Kerem Altıparmak, kararın bütünüyle bir strateji kararı olduğunu belirterek “AİHM önünde hükümete bu mevzuda AYM de görüş bildirdi, dedirtecek ancak içeride de çok sonuç doğurmayacak biçimde kaleme alınmış. AİHM’nin bunu ne kadar ciddiye alacağını göreceğiz. Öte yandan kararda Demirtaş’ın milletvekilliği, eşbaşkanlığı ve Cumhurbaşkanlığı adaylığının dikkate alınmadan tutuklama verilmesinin anayasaya uymaz olduğu belirtiliyor. Buna nazaran artık bu sıfatları taşımamakla birlikte çok uzun vadedir tutuklu olan önde gelen bir siyasetçiden bahsediyoruz. Şu anki tutuklaması açısından bunu dikkate alarak tahliye edilmesi gerekir denebilir” değerlendirmesini yaptı.
ERDEM’E DE İHLAL
Öte yandan Anayasa Duruşması, Karşı gazetesi davasında 4 yıl 2 ay mahpusa mahkûm edilen eski CHP milletvekili Eren Erdem’in kişisel müracaatlarında kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Duruşma, Erdem’e 30 bin TL tazminat ödenmesine hükmetti.
Cumhuriyet
