Kendisi de İsviçreli bir bankacının torunu olan ancak hayatının bir kısmını Arjantin’de geçiren (şimdilerde İspanya’da yaşıyor) sinemacı Andreas Fontana, birinci sineması “Azor”da ferdî geçmişinin de bir formda harmanlandığı bir öykü anlatmayı tercih etmiş. Yer yer akla Joseph Conrad’ın “Karanlığın Yüreği” (“Heart of Darkness”) isimli ünlü romanını ve o romandan hareketle çekilmiş “Kıyamet” (“Apocalypse Now”) isimli unutulmaz sineması getiren “Azor”, dünya sinemasında yeni bir “auteur”ün doğuşunu müjdeliyor bizce. Çevrimiçi ortamda bir ortaya geldiğimiz direktörle şu günlerde MUBI’de gösterime giren sinemasını konuştuk.
“Azor” cunta devrinde Arjantin’e giden ve ortadan kaybolan ortağının akabinde Buenos Aires’teki müşterileriyle tekrar bir münasebet kurmaya çalışan İsviçreli bir bankerin seyahatini anlatıyor. Siz de İsviçreli ve bir devir de Arjantin’de yaşamış biri olarak “Azor”un çıkış fikrini nasıl buldunuz, bununla başlayalım mı?
Sinemanın öyküsü büsbütün kurmaca, evvel onu söyleyeyim, yani benim şahsî geçmişimden izler taşısa da biyografik bir yanı yok. Ben daha çok özel bankacılık dünyasının ya da kültürünün gerisinde yatan mantaliteyi irdelemek istedim bu sinemada. Bunu antropolojik bir sistem üzere ele almaktı niyetim. Biraz teorik bir şeymiş üzere tınlıyor lakin nitekim de niyetim buydu, yani ayrıntıları incelemek, kullandıkları araçları anlamak ve lisanı de nasıl kullandıklarını görmek… Büyükbabamın da özel bankacılık alanında çalışan bir banker olduğu yanlışsız lakin ben bu hususta hiçbir şey bilmiyordum. O öldüğünde bu bahsin bir sinema için çok değişik olabileceğini farkettim. Fakat çıkış noktam açıkçası öyküden fazla sinemasal manada bu mevzuya duyduğum biçimsel ilgiydi. İşin en güç yanı da bu dünyanın bürokratik manilerini aşmaktı benim için.
Sinema 1980 yılında, tam da diktatörlüğün, cuntanın hâkim olduğu devirde geçiyor. Bu devri tercih etmenizde ne tesirli oldu?
İsviçre’de bir banker hakkında sinema çekmek istediğinizde o adamı bir bürokrat olarak anlatırsınız, son derece kibar ve akıllı bir adam olarak… Bu da hiç enteresan bir şey değil olağan. Lakin bir bankacıyı diktatörlük ile yönetilen bir yere konumlandırdığınızda ve onu iktidar odaklarıyla etkileşim halinde gösterdiğinizde her şey değişiyor. Birinci yapmak istediğim şey buydu. Ayrıyeten Arjantin’de yaşamış biri olduğum için ülkenin tarihine de bir oldukça aşinayım ve güçlü bağlarım var. Lakin kimse diktatörlük vaktindeki iş dünyasının sorunlarını konuşmuyordu, cunta sonrasında açılan davalar çoğunlukla insanlık cürümlerine dair olanlardı, ekonomik yolsuzluklardan fazla. Bu lakin yeni yeni gündeme gelmeye başladı, o devirde çalınan varlıklar üzere sorunlar… Benim için tahminen karanlık lakin hiç keşfedilmemiş bir alandı diyebilirim.
‘ZENGİN OLMAK DEĞERLİ DEĞİL’
Sinemada varlıklı bir ailenin kızı olan Leopolda’nın da kaybolduğunu görüyoruz. Muhalif olduğunuz vakit varlıklı olmanız da bir mana tabir etmiyor, değil mi?
“Azor”da şöyle bir durum var: Sinema büyük ölçüde üst sınıf insanları anlatıyor, halbuki dikta devrinde en çok ziyan görenler alt sınıflardı ya da sol muhalefet gruplarıydı. Sinemada onları hiç görmüyoruz neredeyse, asıl kurbanları yani. Fakat şöyle özel bir yanı var sinemanın, dikta devrinde Arjantin’de kimsenin inançta olmadığını gösteriyor. Dikta sınıf tanımıyor yani, tüm toplum için bir tehlike arz ediyor. Arjantin’de sinemanın bu manada kıymetli olduğu söylendi izleyenler tarafından.
TÜRKİYE’DEN CEYLAN VE AKIN’I BEĞENİYORUM
Sinemada kimler ilham veriyor size, hangi direktörlere yakın hissediyorsunuz kendinizi?
Çok fazla var elbette… Ancak birinci aklıma gelenleri sayacak olursam, Fritz Lang’a hayranlık duyarım mesela, Robert Bresson’a da… Sonra Werner Herzog alışılmış. Paul Thomas Anderson’ı da severim… Kendimi sinefil olarak görürüm fakat periyot devir sevdiğim isimler değişebiliyor, sıkıntı bir soru.
Türk sinemasına aşina mısınız?
Evet olağan… Nuri Bilge Ceylan’ı tanıyorum elbette, sinemalarını seviyorum. Fatih Akın’ı da beğeniyorum fakat galiba tam manasıyla Türk sinemacı sayılmıyor. Daha klasik manadaki Türk sinemasını ise bilmiyorum hakikaten.
Cumhuriyet
