Dışişleri Bakanlığı’nda uzun yıllar güç alanında çalışmalar yapmış olan emekli Büyükelçi Mithat Rende, “eksen değişikliği” tabirine tam olarak açıklık getirilmediğini belirterek “Eksen değişikliği amacını aşan bir söz bana kalırsa. Eksen değişikliğinden Türkiye’nin AB amacından uzaklaşması, NATO’dan ayrılması, yeni bir dış siyaset değerlendirmesiyle Doğu’ya yanlışsız yönelerek yeni paydaşlıklar araması olarak düşünülüyorsa, bu bu türlü doğalgaz keşfiyle yapılacak bir şey değil” dedi.

“Eksen değişikliği” sözüyle Türkiye’nin güç piyasasındaki rolünün kastedilmiş olabileceğine dikkat çeken Rende, “Türkiye bugüne kadar dünya güç piyasasında kıymetli bir transit ülke ve kıymetli bir tüketici ülkeydi. Türkiye, bu keşifle birinci kere üretici bir ülke olma pozisyonuna da geliyor. Eksen değişikliği derken bu mu kastedildi, yoksa buna siyasi bir boyut mu katılmak istendi? Çok daha fazla kaynak da bulsak eksen değişikliği olmasına gerek yok. Tam bilakis yeni kaynakların bulunarak güçte dışa bağımlılık azalırsa dış siyasette güç ithal ettiğimiz ülkelere karşı daha rahat oluruz, daha çok boyutlu bir dış siyaset izleyebiliriz, ben onu anlamak istiyorum” sözlerini kullandı.

Keşfedilen doğalgazın tüketiciye ulaştırılması için milletlerarası güç şirketleriyle ortak üretim ya da kendi imkanlarıyla çıkartma seçeneklerinin bulunduğunu lakin bu işin önemli bir finansman gerektirdiğini vurgulayan Rende, “Doğalgazın çıkartılarak iktisada kazandırılması için için en az 5-6 yıl gerekiyor. Şayet şanslıysak yeni keşiflerle birlikte çıkartılacak doğalgaz ölçüsü artabilir” dedi.

UZUN VADELİ STRATEJİ

Rende, Karadeniz’de kıyıdaş ülkelerin münhasır ekonomik bölge sonlarının aşikâr olduğunu ve bu bahiste bir ihtilaf bulunmadığını, buna rağmen Doğu Akdeniz’de ihtilafların sürdüğüne dikkat çekti.

Rende, şunları kaydetti: “Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın maksimalist ve hakkaniyete uygun olmayan argümanlarıyla her alanda, bilhassa deniz hukuku alanında uğraş edilmesi gerekiyor. Bu hususta Yunanistan’ın kamu diplomasisi teşebbüslerini çevrelememiz lazım. Bu husus Dışişleri Bakanlığı’nın tek başına yapabileceği bir şey değil, bu alanda önemli kapasite oluşturulması gerekiyor. Burada yumuşak güce eğilmemiz, hukuk alanında büyük bir sabırla çalışmalar yapmamız gerekiyor. Deniz hukuku müzakerelerinde yer alacak beşerler yetiştirmemiz lazım. Bu mevzu bugünden yarına çözülecek bir problem değil, uzun vadeli strateji oluşturulması gerekiyor.”

Cumhuriyet