Hükümet, minimum fiyattaki artışla birlikte “İşçiyi enflasyona ezdirmedik” telaffuzunu kullanıyor. Oransal olarak “resmi” enflasyonun üzerinde bir artış yapılmış olsa da bu telaffuz hakikat mu? Emekçi enflasyonun altında ezilmedi mi?
Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aziz Çelik’e sorduk.
Çelik, taban fiyattaki artışın enflasyonla irtibatlandırılmasının gerçekçi olmadığına dikkat çekti. Çelik, “Miktar esasen düşükse enflasyonun çok üstünde de artırsanız bir manası olmaz. Değerli olan yaşamak için yetip yetmeyeceği” dedi.
AİLEYE NAZARAN HESAPLANMALI
Çelik’in gazetemize yaptığı açıklamalar şöyle:
– TÜİK’in tek bir emekçi için yaptığı 2 bin 792 TL hesabı üzerinden yola çıkalım. Ailede iki yetişkin, iki de çocuk olduğunu varsayalım. Sayı 3 bin 817 TL’ye çıkıyor. TÜİK’in hesabının kasım ayı üzerinden yapıldığını da unutmayalım. Aralıkta enflasyonda artış bekleniyor. 4 bine yanlışsız tırmanan bir sayı var. Ayrıyeten pandemi nedeniyle istihdama iştirak da düştü. Bir ailede iki kişinin çalışması azaldı.
– TÜİK, ülke çapında tek bir enflasyon açıklıyor. Halbuki düşük gelirlilerin harcamaları ile yüksek gelirlilerinin harcamaları farklı. Yüzde 21 olan besin enflasyonu, yüzde 14 olan ortalama enflasyondan yüzde 50 daha fazla. Hükümet, enflasyonun üstünde artışla övünüyor lakin ulusal gelirdeki büyümenin minimum fiyat hesabına yansıtılmaması dikkatlerden kaçırılıyor. O nedenle tek başına enflasyon ölçütü manalı değil, aldatıcı. Minimum fiyatın, ailenin taban geçiminin en azından bir ölçüsünü karşılaması gerek.
– Net taban fiyatın AGİ dahil edilerek açıklanması da yanlış. 268.31 TL AGİ düşüldüğünde minimum fiyat 2 bin 557.59 TL’ye iniyor. Bundan vazgeçilmeli. AGİ fiyatın içerisine dahil edilerek minimum fiyat olduğundan yüksek gösteriliyor.
– AGİ, patronun cebinden çıkan bir sayı değil, vergisel bir süreç. Devlet bir ölçü vergiden vazgeçiyor. Bu patrondan çıkmıyor.
– Taban fiyatlı her ay 27 TL damga vergisi ödüyor. Bu çağda buna ne gerek var? Taban fiyat üzerindeki vergi ve kesinti yükünün giderilmesi gerek. 3 bin 577 TL brüt olarak açıklandıysa bunu net olarak ödersiniz. Vergi konusunda muafiyete gidersiniz, indirime gidersiniz vb. Vergi ve AGİ problemi minimum fiyatın üzerini örtüyor.
MEMUR ‘GÜNCELLEME’ İSTİYOR
Taban fiyat düşük kalsa da oransal olarak yüzde 21.5 artış yapılması, dikkatleri gelecek yıl yüzde 3+3 artırım alacak olan memurlara çevirdi. Türkiye Kamu-Sen Genel Lideri Başkan Kahveci, ülkede yaşanan ekonomik tablo baz alındığında kamu çalışanlarına ve emeklilerine 2021’de yapılacak 3+3’lük artırım oranının kesinlikle güncellenmesi gerektiğini söyledi. Kahveci, “Mesele yapılan bu artırımın alım gücüne sağlayacağı katkıdır. Buradan hareketle memurlarımızın 2021 yılına ilişkin artırım oranı olan yüzde 3+3’ün de güncellenmesi gerekmektedir” dedi.
YOKSULLUK HUDUDU 8 BİN 436 TL
Komitede karara muhalif kalan Türk-İş, aralık ayı açlık ve yoksulluk hududu sayılarını açıkladı. Minimum fiyatın insan onuruna yaraşır bir geçimi tekrar sağlayamadığına dikkat çeken Türk-İş’in 34. yılına giren araştırmasına nazaran dört kişilik ailenin açlık hududu 2 bin 590 TL, yoksulluk hududu 8 bin 436 TL. Mutfak enflasyonu bir aylık yüzde 2.91, on iki aylık yüzde 19.75 arttı. Bekâr bir çalışanın aylık hayat maliyeti de 3 bin 147 TL’ye yükseldi. Bu durumda olması gereken minimum fiyat ile belirlenen taban fiyat ortasında 322 TL fark bulunuyor. Yürürlükteki minimum fiyat hala dört kişilik ailenin açlık sonunu bile karşılamaktan uzak.
‘SAYIMIZ YETMEDİ’
Türk-İş Lideri Atalay, yeni minimum fiyat fiyatına ait şu çarpıcı açıklamayı yaptı: “3 bin TL olarak belirlenmesi, kamuoyunun büyük bir kısmını tebessüm ettirecek bir sayıydı, olmadı. Sayımız yetmedi. Biz orada 5 kişiyiz. Patron ile hükümet bir olunca istedikleri kararları alma imkânları var. Bu fiyat, başında başlangıç fiyatıydı. Artık o denli bir noktaya geldi ki bu fiyat geçim fiyatı oldu.”
HAK-İŞ’TEN TEKLİF
Öte yandan Hakİş Genel Başkanvekili Osman Yıldız, yasal düzenleme ile emekçinin eline geçecek sayının artırılabileceğini söyledi. Yıldız, “Sigorta prim emekçi hissesi şu anda yüzde 14, bunda 5 puanlık düşüş yaparsak, gelir vergisi şu anda yüzde 15, bunda yüzde 5 indirim yaparsak, damga vergisini kaldırırsak 335 lira daha fazla emekçinin cebine para girmiş olur. 2 bin 825 TL olarak açıklanan sayı, personelin cebine 3 bin 160 lira olarak girmiş olacaktır” dedi.
Cumhuriyet
