Değişime uğrayan yeni çeşit virüs birinci olarak Eylül ayında tespit edildi. Kasım ayında Londra’da tespit edilen olayların dörtte birine yakını yeni cins virüsle irtibatlı. Bu oran, Aralık ortasında olayların üçte ikisine yükseldi. Yetkililer yeni cinsin çok daha süratli yayıldığı uyarısı yaptı.

YETKİLİLER NE DEDİ?

İngiltere hükümetinin Sıhhat Baş Danışmanı Prof. Dr. Chris Whitty yazılı açıklamasında ‘yeni cinsin daha süratli yayılabildiğini’ söyledi.

Whitty, “Dünya Sıhhat Örgütü’ne bildirimde bulunduk ve durumu daha iyi anlamamıza yardımcı olacak olan mevcut dataları incelemeye devam ediyoruz. Şu anda bu yeni cinsin daha ölümcül olduğuna ya da mevcut aşı ve tedavileri etkileyebileceğine dair şimdi bir bulgu yok. Lakin bu görüşün net bir formda teyit edilmesi için mevzuyla ilgili acil çalışmalar yürütülmesi gerekiyor” dedi.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson da Cumartesi günkü açıklamasında yeni çeşidin eskisine kıyasla yüzde 70’e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini belirtti.

Johnson, eldeki birinci datalara nazaran, tespit edilen bu yeni cinsin eskisine kıyasla yüzde 70’e varan oranlarda daha bulaşıcı olabileceğini tabir etti.

Johnson, bu yeni çeşidin daha ağır hastalığa yol açtığı ya da daha yüksek mevt oranına sahip olduğunu gösteren rastgele bir bulgu da bulunmadığını belirtti.

DEĞİŞİME UĞRAYAN VİRÜS NEDEN TELAŞ YARATIYOR?

Koronavirüsün mutasyona uğrayan yeni tipiyle ilgili üç tasa verici faktör var:

• Öbür virüs tiplerinin süratle yerini alıyor
• Virüsün değerli olan bölgelerini etkileyen mutasyonlar var
• Bu mutasyonlardan kimileri laboratuvar çalışmalarında virüsün hücreleri etkileme özelliğini artırdığı görüldü

Bütün bunlar bir ortaya geldiğinde virüsün evvelki versiyonuna kıyasla daha süratli yayılmasının önü açılıyor.

BBC’ye konuşan Genomics UK Consortium’dan Prof. Nick Loman, “Laboratuvar deneyleri gerekiyor. Ancak (yayılma suratının önüne geçmek için) sonuçların gelmesini haftalarca, aylarca beklemeli miyiz? Bu şartlar altında muhtemelen hayır” dedi.

VİRÜS DAHA EVVEL DE DEĞİŞİME UĞRAMIŞ MIYDI?

Evet. BBC’den Sıhhat ve Bilim Muhabiri James Gallagher’ın aktardığına nazaran birinci başta Çin’in Wuhan kentinde görülen virüsle artık dünyanın dört bir yanında görülen virüs birebir değil.

Koronavirüsün mutasyona uğramış hali D614G, birinci olarak Avrupa’da Şubat ayında görülmüştü. Artık global koronavirüs hadiselerinde yüklü olarak mutasyona uğrayan bu cins görülüyor.

Mutasyona uğrayan bir öteki cins de A222V. Bu da İspanya’da tatil yapanlarla irtibatlı olduğu belirtilen ve Avrupa’ya yayılan bir mutasyon.

İngiliz hükümetine bağlı Yeni ve Gelişmekte Olan Teneffüs Virüsü Tehditleri Müracaat Kümesi (Nervtag) üyesi Dr. Müge Çevik, Sars-Cov-2 virüsünün şimdiye kadar 4000’den fazla mutasyonunun tespit edildiğini söyledi. Guardian gazetesinin haberine nazaran Çevik, ‘yalnızca birkaçının kıymetli mutasyonlar olduğunu’ söz etti.

Hükümetin baş danışmanı Whitty de, koronavirüsün yeni mutasyonunun bulaştırma katsayısı olan R kıymetini 0.4 oranında artırabileceği ikazında bulundu.

Müşavere kümesi Nervtag’in Pazar günü yayımladığı açıklamada, ‘değişime uğrayan virüsün öbür değişim gösteren cinslere kıyasla bulaşıcılığında artış olduğunu’ belirtti lakin bilim insanları, bilgilerin şimdi birinci kademe bulgular olduğunu ve modellemeye dayandırıldığını söz etti.

Guardian gazetesinin haberine nazaran Dr. Çevik, bulguların, aktarılan bilgilerin kalitesi ve ölçüsüne bağlı olduğunu söyledi ve “Şimdilik tesadüfler bir bağ kuramayız, bu yalnızca birleşimin etkisi” dedi.

‘YAKINDAN TAKİP EDİLMELİ’

King’s College London’dan virolog Prof. Stuart Neil da şimdiye kadar toplanan bilgilerin değişime uğrayan virüsün daha bulaşıcı olduğu tespitiyle tutarlılık gösterdiğini söz etti. Guardian’a konuşan Neil, “Ama bunun laboratuvar araştırmasına dayalı bir teyidi yok. Yahut neden süratli yayıldığına dair bir teyit yok” dedi.

Neil, değişim gösteren virüsün birkaç hafta evvel birtakım bölgelerde görülen olayların %10 ila %15’i ile ilişkili olduğunu ancak geçen hafta bu oranının Londra’daki hadiselerde %60’a çıktığını söyledi.

Neil, bilim insanlarını en çok kaygılandıran mevzulardan birinin, ‘başak protein’ olarak bilinen, virüsün anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) ile etkileşime geçerek akciğerlerdeki, boğazdaki ve genizdeki hücrelere sızmasını sağlayan bölgedeki değişimler olduğunu belirtiyor. Neil, ‘başak protein’de yaşanan mutasyonun, virüsün ACE2 ile etkileşimini artırdığını böylelikle büyümesi için avantaj sağladığını söylüyor.

Öbür yandan, bu proteinin, aşıların da antikor geliştirilmesi için hedeflenen bölge olmasından ötürü, Neil, mutasyonun aşıların tesirini azaltabileceği telaşı olduğunu da lisana getiriyor ve “Bu, hakikaten yakından takip edilmesi gereken bir konu” diyor.

Guardian gazetesine konuşan uzmanlardan Dr. Çevik’e nazaran, bir öbür telaş da son haftalarda virüsün bulaşmasına yol açan faktörlerle ilgili belirsizlikler. Virüsteki değişimin bulaşıcılığı etkilemiş olabileceğini belirten Dr. Çevik, sokağa çıkma kısıtlamalarının katı uygulandığı birtakım bölgelerde de bulaşıcılık oranının yüksek olduğuna dikkat çekiyor.

Çevik, “Bazen problem, toplumsal eşitsizliklerle ilgili rahatsız edici gerçeklere dayanıyor. Sokağa çıkma kısıtlamalarının konutlarında çalışamayanlar üzerinde tesiri hudutlu oldu” diyor.

KORONAVİRÜS MUTASYONU DAHA BULAŞICIYSA TOPLUMSAL ARALIK KÂFİ OLUR MU?

Uzmanlar, koronavirüsün yeni mutasyonu hakkında bilinenlerin şimdi yetersiz olmasından ötürü, mevcut tedbirlerin tesirine dair de net bir bilgi bulunmadığını tabir ediyor.

Leeds Üniversitesi’nden etraf mühendisliği Profesörü Catherine Noakes, “Sanıyorum artık birçok kişi toplumsal uzaklık konusunda fazla rahat davranıyor fakat riskin, bireylere yaklaştıkça arttığını unutmamalıyız” diyor.

BİR EVVELKİ VİRÜSTEN DAHA MI TEHLİKELİ?

University College London’dna Prof. Andrew Hayward, yeni mutasyonun ne kadar korku verici olduğu sorusuna şu karşılığı veriyor: “Sanıyorum, virüsün değişime uğrayan bu tipinin daha büyük bir pandemiye neden olma ihtimalini bilecek kadar kâfi bilgiye sahibiyiz, daha evvel öngördüğümüzden çok daha makûs.”

Hayward’a nazaran yeni tıp virüsün bulaşıcı tesirindeki artış, mevcut can kayıpları oranı da göz önünde bulundurulduğunda “çok daha fazla vefata neden olabilir.”

Prof. Noakes de “Gelecek birkaç ay içinde, daha esnek davranabilmemiz için kâfi aşı sağlanana kadar, kısıtlamaların dengelenebileceğini düşünüyorum” diyor.

AŞILAR MUTASYONA UĞRAYAN YENİ CİNSE KARŞI TESİRLİ OLUR MU?

BBC Sıhhat Muhabiri Gallagher’e nazaran en azından şimdilik koronavirüs aşılarının bu mutasyona karşı tesirli olacağı öngörülüyor.

Muvaffakiyet oranında başı çeken üç aşı, mevcut ‘başak proteine’ karşı bağışıklık geliştiriyor. Aşılar, virüsün farklı bölgelerini gaye alan bağışıklık sistemleri geliştiriyor. Hasebiyle, protein yapısı mutasyona uğraya bile, aşıların hala etkisi olabilir.

Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Ravi Gupta ise öbür mutasyonlar yaşanması durumunda virüsün de sistem içinde bir boşluktan faydalanabileceği ve telaş verici gelişmeler olabileceği bulunuyor.

Cumhuriyet