ReutersReferandum sağcı İsviçre Halk Partisi’nin talebiyle gerçekleşiyor

İsviçre’de seçmenler, Avrupa Birliği ile özgür dolanımı sonlandırma teklifini bugün bir referandumda oyluyor.

Referandumdaki teklifi destekleyenler, bu adım sayesinde İsviçre’nin sonlarını koruyarak istemediği göçmenleri almama hakkına kavuşacağını söylüyor.

Teklife karşı çıkanlar ise iyi durumdaki iktisadın resesyona gireceğini, öteki AB ülkelerinde yaşayan yüz binlerce İsviçrelinin bu hakkının ellerinden alınacağını vurguluyor.

İsviçre Adalet Bakanı Karin Keller-Sutter, bunun Brexit’ten daha makus bir sonucu olacağını belirtti.

AB üyesi olmayan İsviçre özgür dolanımı neden sonlandırmak istiyor?

İsviçre AB üyesi olmamaya yıllar evvel karar vermişti. Ancak ülke, AB içindeki özgür ticarete dahil olmak, Brüksel ile ulaşım, etraf, araştırma ve eğitim üzere alanlarda işbirliğinde yer almak istiyor.

Bunun bedeli ise AB’nin hür dolanım, Schengen mutabakatı ve açık sonlar üzere kurallarını kabul etmek.

AB, İsviçre’nin hür dolanımı sonlandırması durumunda ticaret muahedesinin da biteceği istikametinde ihtarda bulundu.

Neden artık?

Sağcı İsviçre Halk Partisi, 2014’te de AB’den gelecek göçmenlere bir kota koyan misal bir referandum düzenlenmesini sağlamıştı.

Yüzde 50,33 ile kabul edilen referandumun akabinde hükümet, AB’nin de kabul edeceği bir formül bulmak zorunda kalmıştı.

Sonunda İsviçre, işsizliğin yüksek olduğu kesimlerde yapılacak işe alımlarda ülkede yerleşik şahıslara öncelik verme konusunda AB’yi ikna etti.

İsviçre Halk Partisi (SVP) ise bu muahedenin referandumda öngörülenden çok daha zayıf bir muahede olduğunu söyleyerek özgür deveranı büsbütün sonlandıracak ikinci bir referandum davetinde bulundu.

Avantajları ve dezavatajları nedir?

SVP özgür sirkülasyondan çıkmanın “en nitelikli göçmenleri seçebilmek” ve “kira ve konut fiyatlarında spekülasyonu azaltmak” üzere avantajları olacağını savunuyor.

SVP’den Thomas Aeschi, AB ile ticaretin azalacak olmasından endişelenmediğini, sadece “İsviçrelilerin daha az Fransız peyniri, Fransızların da daha az İsviçre peyniri yiyeceğini” söylüyor.

Birtakım İsviçreliler de ülkelerinin çok kalabalık hâle geldiğini söylüyor. Ülkenin nüfusu 30 yıl içinde 6,6 milyon dan 8,6 milyona çıktı. Ülkede yaşayan her dört şahıstan biri göçmen ve göçmenlerin ucuz iş gücünün ülkedeki yüksek maaşları düşüreceğinden endişelenenler de var.

Ama son periyotta İsviçre’ye net göç düşüyor.

Teklife karşı çıkan Operation Libero kümesinden Stefan Manser-Egli da bu teklife evet demenin bunun ekonomik sonuçlarından kaygı ettiğini söylüyor.

İsviçre AB dışındaki ülkelerle de ticaret yapıyor. Hatta Çin ile kendi ticaret muahedesini da yaptı. Ancak en büyük partneri AB. Sadece Almanya ile olan ticareti, Çin ve ABD ile ticaretinin toplamından fazla.

Manser-Egli referandum metninde, kabul edilmesi durumunda Brüksel ile müzakere için hükümete bir yıl müddet tanınmasını “zaman ayarlı bir bomba” olarak niteliyor.

İsviçre’nin öbür Avrupa ülkelerinde yaşayan yarım milyon vatandaşı bulunuyor.

Brüksel’de yüksek lisans eğitimine başlayan Carla Allenbach “Şu an burada bir AB vatandaşıyla tıpkı haklara sahip olarak okuyabiliyorum. Buna evet denirse haklarımı kaybedeceğim” diyor.

Birleşik Krallık’taki Edinburgh Üniversitesi’nde 20 yıldan uzun müddettir çalışan parçacık fiziği profesörü Franz Muheim, “İsviçre’nin geleceği tehdit altında. Dünya ilerliyor… Avrupa’da yaşıyorsak hepimiz Avrupalıyız, hangi ülkeden olduğumuzun değeri yok” dedi.

Anketler, yüzde 60 oranında ‘hayır’ oyu öngörüyor.

BBC

İsviçre ve AB: Entegrasyonun tarihi

Getty Images

1992: İsviçreliler AB üyeliğinin birinci adımı olarak görülen Avrupa Ekonomik Bölgesi’ne giriş için yapılan referandumda yüzde 50,3 ile ‘hayır’ dedi.

1992-2002: İsviçre AB ile ticaret muahedesi müzakere etti. 2000’deki oylama sonucu AB ile emeğin özgür sirkülasyonunu kabul etti.

2005: İsviçre Schengen bölgesine katıldı ve 10 yeni AB ülkesiyle de özgür deveranı kabul etti

2009: AB’ye giren Bulgaristan ve Romanya da hür dolanıma dahil oldu.

2014: İsviçre AB vatandaşlarına kota referandumunda ‘evet’ dedi, hür dolanım kısmen de olsa kısıtlandı.

Cumhuriyet