Sorosvari bir gösterişle iktidara gelen Nikol Paşinyan, sırf kendisi kaybetmedi, ülkesine de kaybettirdi. Gelinen noktada kaybedenlerin listesi biraz daha uzun. Seçim işlerine boğulmuş ABD, ülke içinde idare zayıflığı gösteren Fransa, Karabağ sıkıntısını kendi çıkarları doğrultusunda kullanmak gayesiyle oluşturulan Minsk Grubu’nun varlığı artık anlamsız… 

Kafkaslar’da belirleyici aktör bir kere daha kendini gösterdi: Rusya. Azerbaycan ile Ermenistan ortasında süren çatışmalarda, her ne halde olduysa bir Rus helikopteri Ermenistan’da düşürüldü. Azerbaycan düşürdüğünü kabul etti, tazminat ödeyecek. Ateşkes teşebbüsü esasen Türkiye ile Rusya ortasında pişirilmişti. Helikopterin düşürülmesi süratli bir ilerlemenin de aracı oldu. 

Ermenistan, Rusya’nın Kafkaslardaki “garnizon devleti”ydi. Artık “karakol devleti”ne dönüştü. Yani düzey düştü. Karabağ Ermenistan’ın denetimindeydi, artık değil. 

Rusya askeri polis yerleştiriyor. Moskova’nın kazandığı bu pozisyon Rusya’ya, Ermenistan’ın ikili araçla denetim edilmesi, Azerbaycan’ın dengelenmesi imkanı tanıyacak. Rusya “yerini bir kere daha işaretledi”, Kafkaslara kimsenin girmesine müsaade vermeyeceğini ilan etti.

AZERBAYCAN’IN BAŞARISI

Günümüzde Kafkaslar’da devlet olmak, Batı Avrupa’da devlet olmak üzere değil. Azerbaycan, bağımsızlığını kazanmasından sonra geçen periyodu boşa harcamadığını Karabağ’daki son çatışmalarda ortaya koydu. Ordu eğitmiş, donatmış, hazırlamış. 

Diplomatik istikrarları de iyi okudu, kıymetlendirdi, oluşan fırsatı kaçırmadı. Lakin Karabağ’ın büsbütün işgalden kurtarılamadığı da bir gerçek. Buna da Rusya’nın göz yumması beklenmiyordu zati… 

İlham Aliyev’e dışarıdan, “demokrasi” eleştirisi yapmak o kadar da iyi niyetli değil. Zira savunulan “demokrasiyi”, uzlaşmanın sağlandığı gece Erivan’da yaşananlarla gördük: Parçalanmışlık, kaos, karmaşa… Azerbaycan, kalan Karabağ topraklarını işgalden kurtarmak için her an hazır olmalı. Zira Ermenistan’daki hükümran anlayış, her an bu fırsatı sunma potansiyelini ziyadesiyle barındırıyor.

‘ARTSAH KARABASANI’

Olmaza âşık bir ülke. Bu yüzden çok şey kaybetti, kaybediyor. Ermenistan ve Başbakanı Paşinyan, son devirde yeni bir hayal gördüler: Artsah Cumhuriyeti. Bunun karabasana dönüşeceğini, kendilerinden diğer herkes kestirim ediyordu. 

Her seferinde kendilerini tüm dünyadan yalıtıp, Moskova’ya daha kalın zincirlerle bağlıyorlar. Olmayacak argümanları nedeniyle petrol boru sınırı, doğalgaz boru çizgisi ve demiryolu çizgisinin Gürcistan’dan geçmesine neden oldular, dışlandılar. 

Şu an yalnızlığın simgesi durumundalar. İşgal altında tuttukları Azerbaycan topraklarını viraneye çevirdiler. Karabağ’a yığdıkları demode silahlar mevtten öteki bir şey getirmedi. Mağlubiyetle, gelecek on yıllarını kaybettiler.

TÜRKİYE’NİN ROLÜ

Ankara bir ucundan Karabağ denklemine girmiş görünüyor. Bir kez ateşkesin altyapısını Moskova ile oluşturdu. Barış gözlemcisi olarak kurulacak sistemde yer alacak. Ermenistan’ın savaşarak aldığı üç bölgeden çekilmesini denetleyecek. 

Nesnelliğe dayalı Rus dış siyaseti da “Türkiye’nin konumunu” kabullenmiş durumda. Karabağ konusunda gösterilen objektif dış siyaset anlayışı, vakit yitirmeden Mısır ve Suriye’de de uygulanmalı.

Cumhuriyet