Mardin Nusaybin, Kızıltepe, Derik ve Artuklu ilçelerine bağlı onlarca köye iki aydır elektrik verilmiyor.

Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. (DEDAŞ), kesintilere neden olarak çiftçilerin elektrik borcunu gösteriyor ancak çiftçiler, DEDAŞ’ın rastgele fatura kestiğini, borçları çok şişirdiğini, elektrik faturaları tarafına borç haberlerini kalemle yazılmış ödeme pusulalarına işlediklerini söylüyor.

Buğday hasadından sonra tarlasına mısır eken birçok köylü, elektrikler kesildiği için sulama yapamıyor.

Elektrik fazı üçten teğe düşürülünce, kuyulardan içme suyunu pompalayan dinamolar da çalışamaz hale geldi. Bu yüzden birçok köyde içme suyu düşüncesi artmış durumda.

Görüştüğümüz köylüler, tarladaki hasadın kurumasının yanında haftalardır içme suyunu temin edemediklerini aktardılar. Susuzluktan birçok hayvanın telef olduğu da söz edildi.

Kızıltepe’nin 160 hanelik Akdoğan Köyü’nün elektriği mayıs ayından beri kesik. Köy muhtarı Mahmut Sarıdağ, ortamda iki yıldır elektrik kesintilerinin dayanılmaz bir hal almaya başladığını söyledi.

AKDOĞAN KÖYÜ MUHTARI: “BU İŞ HALK SIHHATI PROBLEMINE DÖNDÜ”

Köyün nüfusu 1130 ve güç firması köye 17 milyon lira elektrik borcu çıkarmış.

Sarıdağ, “60 gündür elektrik tek fazdan veriliyor ve bu yüzden içme suyumuz da. Kişiler iki aydır tankerlerden su taşıyor, tankeri olamayanlar da eşeklerle içme suyu taşıyor.” tabirlerini kullanıyor.

Virüs salgınıyla birlikte su muhtaçlığının hayati olduğuna dikkati çeken Muhtar Sarıdağ, “Bu iş DEDAŞ meselesinden halk sıhhati meselesine döndü” tefsirini yaptı.

AÇLIK GREVİNDEN VAZGEÇTİLER

Birkaç gün evvel köydeki çiftçiler, DEDAŞ trafoları önünde açlık grevine girdi. Muhtar Sarıdağ, “Yetkililer araya girdi ve hakkınızı öbür mecralarda aramaya bakın dediler. Bir de umut fakiriyiz, tahminen yetkililer bizim için hayati bir problem haline gelen bu meseleyle ilgilenir diye fiilden vazgeçtik.” dedi.

Borcu olamayan köy sakinlerinin de mağdur aktaran söyleyen Akdoğan Köyü muhtarı Mahmut Sarıdağ, güç firmasının borcu olmayan köylüyü de cezalandırdığını savundu:

“Bir fatura tahakkuk tarihi geçince borcunuz 50 bin ise gecikme için getirisi ödersiniz fakat DEDAŞ borcumuzu daima güncelliyor, borcumuz mütemadi artıp duruyor. 10 günlük kaçak tasarruf yakaladı diyelim, 1 yıllık tüketimi kaçak diye yazıyor. Köyde bir bireyde kaçak yakaladıysa, yüz kimseye de kaçak cezası yazıyor. Toplu bir cezalandırma laf konusu.”

“DÜNYA ÇİFTÇİLER GÜNÜNDE ELEKTRİĞİMİZİ KESTİLER”

Mardin’in Derik ilçesi, Kovalı Köyü’nden Berxwedan Fazilet ise, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’nde elektriklerinin kesildiğini söylüyor.

260 dönümlük yere mısır ektiğini belirten Fazilet, “2017 yılından itibaren bize 646 bin lira borç çıkardılar, toprağımı satsam o kadar para etmez” diyor.

Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı olduklarını, devletin çiftçiler ismine bankaya yatırdığı tarım destekleme ödemelerine de DEDAŞ’ın borçlarını öğrenim etmek emeliyle el koyduğunu sav eden Temel, “Hesabımıza yatan paralar ile ne kadarlık borcun silindiğini bile bilmiyoruz, bize fatura yanına matbu bir pusula veriyorlar ve gidip parayı bankadaki hesaba havale edin diyorlar” dedi.

Borcu olmayan birçok köylünün bu formda mağdur olduğunu söyleyen Fazilet, muhatap bulamamaktan şikayetçi.

BORCU OLMAYAN KÖYLÜ DE CEZALANDIRILIYOR

Fazilet, “Hava sıcaklığı 40 kademenin üstünde, elektrik kesik, toprak susuz, biz de DEDAŞ’ın insafına kaldık” diyor ve bu haksızlığın bir an evvel giderilmesi için yetkililere davet yapıyor.

Kızıltepe’nin Yavuzlar Güçlü Mahallesi’nden Salih Bedrihan da borçları olmadığı halde 14 Mayıs tarihinden beri elektriklerinin kesildiğini söyledi.

Kızıltepe’de elektrik kesintileri nedeniyle iki bin çiftçinin mağdur olduğunu söyleyen Bedrihan, “Buğdayın rekoltesi 800’den 400’e düştü, mısır ve yonca susuz kalınca tarlada kurudu kaldı” dedi.

Bedrihan, 300 dönümlük topraklarına buğdaydan sonra mısır ektiklerini, borçları olmamasına karşın, köyün elektriği tek faza indirildiği için sulama yapamadıklarını, mısırın tarlada kuruduğunu anlattı.

Bedrihan da, Berxwedan üzere muhatap bulamamaktan şikayetçi ve mülki amirlerin ve yetkililerin bu probleme karşı sessiz kaldığını söylüyor.

Bedirhan, Nusaybin’in Güneyli köyünde yaşayan tanıdıklarının birebir sebepten ötürü yedi bin hayvanın günlerdir susuz kaldıkları ekliyor.

AVUKAT ALDEMİR: “DEDAŞ HEM VATANDAŞIN HEM DEVLETİN SIRTINDAN VURGUN YAPIYOR”

Mardin Barosu, çiftçilerin yaşadığı mağduriyetin giderilmesi için yarkurul kurup kampanya başlatma hazırlığında.

Avukat Ali Aldemir ise çiftçilere türel destek verip yaşanılan mağduriyetin giderilmesi için güç firmasına karşı çok sayıda muarazanın (usulsüzlüğün) giderilmesi davası” açtı.

“Hukuki yoldan bu haksızlıkları alt edeceğiz” diyen Aldemir, aksi takdirde toplumsal vakaların baş göstereceğini öne sürüyor.

Aldemir, “Pandemi sürecinde beşerler susuz bırakıldı, hayvanlar telef oldu, tarlada hasat kurudu. Bu nasıl bir merhametsizlik, bu türlü bir şey nasıl olur, anlamıyorum” diyor.

1,5 ayda sekiz köy için hakem önlem kararı aldıklarını ve köylerin elektriğinin tek fazdan üç faza yükseltilmesini sağladıklarını söyleyen Aldemir, bu kararları DEDAŞ’a bildiri ettiklerini, lakin firmanın “Bu kararı uygulamayacağız” dediğini argüman etti.

“O köylere üç bilir kişi ile birlikte jandarma eşliğinde gidip kendi ellerimizle elektriği bağladık. Bu türlü yaptık diye trafoya olurları dışında girmişiz diye bizi şikayet ettiler. Bir de bunun üstüne altyapı ve arıza var diyerek 12 ile 15 saat arasında tekrar elektrik kesintisi yapıyorlar” dedi.

DEDAŞ yetkilileri hakkında CMK 113 unsurundan hata duyurusunda bulunduklarını bildiren çiftçilerin avukatı, hakem kararı arttıkça güç firmasının yeni köylerde elektriği tek faza düşürmeye başladığını öne sürdü.

Avukat Aldemir’in argümanı, güç firmasının yolsuzluk yaptığı cephesinde:

“Mesela sizi bugün ÇKS sistemine kaydedelim, borcunuzun olmadığını biliyorsunuz ancak sizin isminize yatan tarım desteği kredisine firmanın el koyduğunu ve size bir borç çıkardığını görürsünüz.”

Güç piyasası tüketici hizmetleri yönetmeliğine değinen Aldemir, faturalarda endeks ve son ödeme tarihlerinin olması gerektiğini hatırlatıyor.

“DEDAŞ yasal olarak fatura göndermiyor ve ortamda kaçak elektrik kullanıyor diyerek hem vatandaşı hem de devletin sırtından vurgun yapıyor. Devlet, çiftçinin yüzde 45 kaçak bedelini karşılıyor, lakin firma ne yapıyor, o bedelin birkaç mislini de çiftçiden almaya çalışıyor ve tüm çiftçilerin tarım desteklerine el koyuyor.”

Tüm bu tezleri sormak için Mardin DEDAŞ Yöneticisi Mehmet Bulut’u telefonla aradık lakin Bulut telefonlarımıza cevap vermedi.

ORHAN MİROĞLU: “BU SORUNUN TAHLILI İÇİN CUMHURBAŞKANIMIZ İLE GÖRÜŞECEĞİZ”

AKP Merkez Yürütme Şurası Üyesi ve Mardin eski milletvekili Orhan Miroğlu, sorunu yakından takip eden isimlerden biri.

BBC Türkçe’ye konuşan Miroğlu, “Bu meseleler çözülmezse bir milyon 200 bin dönümlük arazinin ekimsiz kalma riski yüksek dedi.

Önümüzdeki hafta bu sorunu Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşeceğini belirten Miroğlu, pandemi sürecinde dünyada besin bunalımı baş gösterirken, elektrik ve su kesintileri nedeniyle doğabilecek meselelerin kabul edilemez olduğunu söyledi.

Bu görüşmeler sonucunda, tahlil için kısa, orta ve uzun vadeli girişim tekliflerinin öne çıktığını aktaran Miroğlu, önümüzdeki hafta, sorunu detaylarıyla anlatan ve tahlil tekliflerini de kapsayan belgeyi MKYK içtiması sonrasında Cumhurbaşkanı’na sunacaklarını söyledi.

‘HASAT İÇİN ÖNÜMÜZDEKİ 4 AY KURTARILMALI’

Miroğlu, kısa vadeli tahlil teklifinin topraktaki ekinlerin kurtarılması ve tarafların mağduriyetinin giderilmesi cihetinde olduğunu kaydetti.

Güç firması yetkilileri ile görüşmelerine de değinen Miroğlu, firmanın “1 milyar 200 milyon lira alacakları olduğunu, bunu öğrenim edemezlerse yeni elektrik veremeyeceklerini” söylediklerini aktardı:

“Enerji firması, elektriği peşin aldığını, sattığımız vakit parasını öğrenim edemezse yeni elektrik alamayacağını, iş yapamaz hale geldiklerini söylüyorlar. Yani onlar da havlu atmış durumda.”

Topraktaki hasadın kurtarılması için sulanması, onun için bir milyon liraya yakın güç tüketimine muhtaçlık olduğunu belirten Orhan Miroğlu, Güç Bakanlığı ile görüşmelerinde öncelikli olarak “çiftçilerin hasadını yapabilmesi için önümüzdeki dört ayı kurtarmamız lazım” mütalaasının öne çıktığını söyledi.

SONDAJ KUYULARININ SAYISI

Birikmiş borçlardan ötürü rekor fiyatta faturaların olduğunu vurgulayan Miroğlu, bilinçsizce açılan sondaj kuyularının olduğunu ve bunların maliyetinin çok yüksek olduğunu belirtti.

Kızıltepe yerinde 15-20 bin civarında sondajla açılmış kuyu olduğunu belirten Miroğlu, suyun bilinçsizce kullanıldığını savunuyor. Konya Ovası’nda vaktinde açılmış kuyuların verdiği zararı hatırlatan Miroğlu, Mardin Ovası’nda mısır ekmek isteyen bir çiftçinin 100 dönümlük bir arazi için iki kuyuya muhtaçlığının olduğunu kaydetti.

“10 bin, 15 bin dönümlük arazi için yüzlerce kuyuya muhtaçlık var. Firma, kayıt dışı 1200 kuyunun olduğunu söylüyor. Bu kadar çok kuyu açılması toprağa da, mekan altı sularına da çok zarar veriyor. Bu formda devam ederse Kızıltepe Ovası beş yıla kalmadan susuz kalacak. Çiftçi suyu bilinçsizce kullanıyor, mesela damlama tekniği var fakat Kızıltepe ve civarında bu sistem kullanılmıyor. Nahiyede güneş çok ve bu enerjiyi de kullanmak gerekiyor” dedi.

Miroğlu, orta vadede 2. eser vakti, mısır üzere çok suya gereksinim duyulan eserlerden vazgeçilmesi, eser çeşitliliğinin artması gerektiğini, bunun da yeni bir tarım siyasetinin hayata geçmesiyle mümkün olabileceğini vurguladı.

GAP girişiminin tamamlanması halinde bu tıp meselelerin ortadan kalkacağına inanan Miroğlu, girişimin tamamlanması için acil hareket planına muhtaçlık olduğunun altını çizdi:

“45 yıl evvel başlayan girişim şayet biterse, 1,5 buçuk Çukurova’ya denk gelecek. 2008’de GAP Hareket Planı işin sonuna gerçek gelindi, yüzde 60’ı tamamlandı, yüzdük yüzdük kuyruğa geldik, bitmesi halinde bu tıp sıkıntıların tamamı çözülmüş, yeni istihdam ortamları yaratılmış olacak. Bu devasa planın bitmesi için yeni bir hareket planına acil gereksinim var.”

Cumhuriyet