Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Talim Üyesi Göğüs Marazları Mütehassısı Prof. Dr. Servet Kayhan, yeni tip Koronavirüs salgınında vaka sayısının tekrar artışa geçmesini kıymetlendirdi. Prof. Dr. Kayhan, 2019 yılının son haftalarında yeni tanımlanan bir Koronavirüs olan Covid-19’un, bundan evvelki SARS ve MERS virüsleri üzere mutasyona uğrayıp tesirini kaybetmediğini vurguladı.

Geçmişte kalan 6 ay boyunca dünyada salgına yol açan Covid-19’un hala etkin olarak yayılmaya devam ettiğini anlatan Kayhan, “Dünyada yaklaşık 10 milyon kişi enfekte oldu, yaklaşık 500 bin kişi öldü. Devletimizde 200 bin civarında vaka ve 5 bin 115 mevt var” diye konuştu.

SIKI TEDBIR VAKALARI BİTİRİR

1 Haziran’dan itibaren denetimli sıradan hayata geçilince vaka sayılarının yine artış trendine girdiğini kaydeden Prof. Dr. Servet Kayhan şöyle devam etti:

“Virüsün yaklaşık 1 hafta – 10 gün arasında değişen bir kuluçka periyodu var. Binaenaleyh bugün gördüğümüz vakalar bir hafta evvelki bulaşmaların tezahürü. Biz aslında çok sıkı tedbirlerle iki haftalık bir süreç uygulamış olsak yeni bir vaka tahminen görmeyeceğiz. Lakin maatteessüf hâlâ günlük yeni vakalar görüyoruz.”

SON PERIYOTTA VAKALAR FARKLILAŞIYOR

Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yayılmasının ne vakte kadar süreceği sorusu üzerine şunları söyledi:

“Birincisi, virüs zararsız bir forma dönüşürse ortadan kaybolur ki biz şimdi bunu görmedik. Ama son devirlerde gördüğümüz vakaların biraz farklılık gösterdiğini söyleyebiliriz. Hastalık daha hafif seyrediyor, mevt orantıları biraz azalıyor. ARDS teneffüs yetmezliği tabloları birinci aylardakine nazaran daha az görülüyor.”

AŞI BULUNSA BİLE ÜRETİME DEVIR LAZIM

Virüsün külliyen kaybolması için aşı geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Servet Kayhan, “Yapılan aşı çalışmaları var ancak şimdi tatbike dönük en az 3-6 aylık bir vadeye daha gereksinim var. Zira hayvan ve insan deneylerinin yapılması gerekiyor. Ayrıyeten aşı bulunsa bile tüm dünyaya yetecek aşı üretimi için de vakte muhtaçlık olacak” diye konuştu.

YAYILMA SURATINDA ARTIŞ RİSKİ VAR

Önümüzdeki devirde Koronavirüsün yayılma suratında tekrar bir artış riski bulunduğunu tabir eden Kayhan, “Bunun 1918 yılında İspanya’da yaşanan influenza pandemisi sırasında görüldüğünü, illetin iki yıl mühletle 2., üçüncü dalgalar biçiminde tekrar yayıldığını biliyoruz” sözlerini kullandı.

HIV ÜZERE YAŞAMAYA DEVAM EDEBİLİR

Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 virüsünü, AIDS illetine yol açan HIV’dekine emsal bir geleceğin bekliyor olabileceğine değinirken “Bugün HIV olumlu hastalar var. HIV yaklaşık 30-40 yıldır dünya gündeminde ve bununla birlikte hayat devam ediyor. Yani bu türlü bir ihtimal de var diyelim” sözlerini kullandı.

Kronik HIV müspet hastaların daima takip gerektirdiğine işaret eden Kayhan “HIV müspete karşı kullanılan ilaç var. Lakin marazı yok etmeyebiliyor. Bu arada HIV bağışıklık sistemini zayıflattığı için gayrı marazlar araya girip kişileri öldürebiliyor. HIV cinsî münasebet ve kan yoluyla bulaşırken, Covid-19 solunumla yayılan bir hastalık. Faal bir aşı bulunmazsa Covid-19 için HIV gibisi bir gelecek ihtimalini düşünmeliyiz” diye konuştu.

SONBAHAR DEVRINE DİKKAT

Koronavirüs vaka sayısındaki artışların ekonomik tasalar nedeniyle denetimli toplumsal yaşama geçilmesinden kaynaklandığını söz eden Prof. Dr. Servet Kayhan, sonbahar periyodu için hem yurttaşları hem yetkilileri uyardı:

“Sonbahar periyodunda influenza salgınları bekleniyor. Bu periyotta ortaya çıkacak yeni Koronavirüs salgınları yine gündemimizi meşgul edebilir. Burada topluluğun bağışıklık kazanması diye bir şey kelam konusu değil. Örneğin 200 bin kişi geçirdi diyoruz. Ne kadar süreceğini bilmiyoruz.

9 ay sonra antikor seviyeleri hala müspet kalacak mı, bilemiyoruz. Küçük mutasyonlar geçirerek yeni salgınlara ya da epidemilere yol açacak mı, bilmiyoruz. Süreçleri öngöremediğimize nazaran bu bahiste gözetici tedbirleri kesinlikle devam ettirmemiz, kendimizi himayemiz gerekiyor.”

SAĞLIKLI BESLEN, SİGARAYI BIRAK, GRİP AŞISI YAPTIR

Kişinin güçlü bağışıklık sistemine sahip olmasının, virüs kaynaklı rahatsızlıkların hafif atlatılmasına yardımcı olacağını yineleyen Prof. Dr. Servet Kayhan “Sağlıklı beslenme çok değerli. İçki, sigara üzere alışkanlıklardan vazgeçilmeli” dedi. Diyabet, kanser, böbrek yetmezliği üzere kronik illeti bulunanların, griple birlikte Koronavirüsü çok ağır geçirme ihtimaline karşı kesinlikle mevsimsel grip aşısı yaptırmalarını öneren Servet Kayhan, “Bunun üzerinde durmalıyız. Bu arada aşı da gelişmiş olursa Covid-19 için, bu da yine değerlendirilecektir” diye konuştu.

KURALLARIN GEVŞETİLMEMESİ KURAL

Prof. Dr. Servet Kayhan, Covid-19 kaynaklı illetlerin tedavisinde ve faal hami tedbirler için kanıta dayalı dataların çok değerli olduğunu vurguladı. Yeni vakaların nüfusa orantısı artarsa ferdî ve toplumsal esirgeyici tedbirlerin daha da ağırlaşması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Kayhan, “Örneğin Pekin’de 20-30 vaka çıkmasına karşın çok sıkı tedbirler alınıyor. Bizim vaka sayılarımız 1000’in üzerinde. Her şey geçti demek yanlış. Sokakta maskesini çene altında gezdirme, yaygın bir tatbik. Kuralların gevşetilmemesi, toplumsal aranın uygulanması kaide. Hastaların yakınında bulunup nefes yoluyla illete yakalanabileceğimizi bilmeliyiz” dedi.

VİRÜS YAŞAMAK İÇİN KIŞIYE MUHTAÇ

Prof. Dr. Servet Kayhan, Koronavirüsün yaşaması için canlı organizmaya, yani beşere muhtaçlık duyduğunu vurgularken “Ortadan kalkması için hasta kişi kalmaması lazım. Hastaların izolasyonu ve tespiti kıymetli. Meğer şu anda hasta olup gezenler var. Bunlar etrafından bir biçimde kapmış olanlar. Hasta olduklarının farkında olmayıp bulaştıranlar var” tabirlerini kullandı.

Koronavirüs bulaştırıcılık vadesinin bireyden bireye de değişebildiğini tabir eden Prof. Dr. Servet Kayhan, “Daha evvel 14 gün kuralı diyorduk ve bu yeni bir hastalık bulaşmaması içindi. Tespit edemediğimiz hastalar mesele. Bunların izole edilmemesinden dolayı sorun tekrar tekrar önümüze çıkıyor. Son aylarda sıhhat çalışanlarında da çok çıkmıyor. İzolasyon kuralları öğretiliyor. En büyük problemimiz marazının semptomu görülmeyenler. Semptomsuz bireyler burada devreye giriyor. Müddet de 14 günü aşabiliyor. Aslında 14 gün kuralı tedavisi tamamlanan şahıslar değil, hasta olduğunu bilmediğimiz ve yayılmaya yol açacak insanlar daha büyük risk oluşturuyor.”

KÜLLIYEN İZOLE EDEBİLİRSEK VAKALAR SIFIRLANIR

“Bütün hastaları, PCR müspetleri bilip sahiden büsbütün izole edebilsek vakaları sıfırlayabiliriz” diyen Prof. Dr. Servet Kayhan laflarını şöyle tamamladı:

“Ama bütün vakaları yüzde 100 tespit edebilmemiz çok güç. Tahminen tespit edilenin 5-10 katı tespit edilemeyen hastamız var. Yani buzdağının görünmeyen yüzü, bu meselenin devamına yol açıyor. Burada kesinlikle hami tedbirler alınması maske, ara, paklık kurallarına uyulması gerekiyor. Her tıp ikaza karşın bir duyarsızlık görüyoruz. Çin örneğini başaramadıysak, toplumsal duyarlılığımızın zayıf olmasına bağlayabiliriz.”

Cumhuriyet