Salgının Türkiye’de başlamasından birkaç ay sonra birinci sefer İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde açılan Covid İzlem Merkezi’nde şimdiye dek 4 bine yakın hasta takip edildi. Dekan Prof. Dr. Tufan Tükek, bu hastalarda başlarda hastalık sonrası uzamış şikayetler ortasında ishal üzere bulguların başı çektiğini fakat ikinci dalgadan sonra bu şikayetlerin yerini unutkanlık ve saç dökülmesi üzere belirtilerin aldığını vurguladı. Covid sonrası bir ila dört yıllık bir süreçte beklenen bir ekip hastalıklar olduğuna işaret eden Prof. Dr. Tükek, “Kovid’in neden olabileceği birtakım otoimmün hastalıklar bekliyoruz. Onları şimdi görmeye başlamadık lakin 2021-2022 yılı içerisinde bu hastaları da görmeye başlayacağız. Otoimmün Tip 1 diyabet, Çölyak hastalığı, tiroid, otoimmün karaciğer hastalıkları üzere hastalıklarda artış yaşanabilir. Zira bu hastalıklarda tetiği çeken sistem virüs oluyor ve otoimmün hastalıklar etkilenebiliyor” dedi.
“KARŞIMIZA EN SIK ÇIKAN DAMAR TIKANIKLIKLARI OLDU”
BİRİNCİ DALGADA YAŞLILAR, İKİNCİ DALGADA GENÇLER KAYBEDİLDİ, ÜÇÜNCÜ PİK’E GİRDİK”
Birinci periyotta daha çok yaşlı popülasyondan kayıplar yaşandığını söyleyen Prof. Dr. Tükek, ikinci dalgada genç nüfustan ölümlerin daha sık görüldüğünü vurguladı ve kelamlarını şöyle sürdürdü: “Şimdi üçüncü pikin arifesindeyiz, hatta üçüncü pik başladı. Vilayet bazında alınacak önlemlere bu manada çok güveniyorum. Ağır bakım hasta sayısı artmadan, çabucak o anda müdahale edilirse, bu türlü bir intiba ediniyorum, ikinci dalgada gördüğünüz mevt ya da ağır bakım sayılarına ulaşmadan bu dalgayı atlatabileceğimizi düşünüyorum. Ayrıyeten 10 milyona yakın aşılama yapıldı. Daha çok risk kümeleri aşılandı. Üçüncü dalgada bu kümeden mevt oranlarının daha düşük olacağını bekliyorum. Bu durumu ne değiştirir? Aşıdan kaçabilecek bir mutasyon. Bu mutasyonların bir kısmının aşılara karşı direnç oluşturma ihtimali var natürel. Bunu da yaşayarak göreceğiz.”
“MOLNUPİRAVİR’DEN ÇOK UMUTLUYUM”
Salgının birinci yılında olmamıza karşın şimdi elimizde virüsü tam ortadan kaldıracak bir ilacın olmadığına işaret eden Prof. Dr. Tükek, “Ama geliştirilmekte olan ilaçlar var. Tahminen bu üçüncü pikin ortalarına hakikat bunlar piyasaya çıkabilir. Gerçekten sonuçlarının çok iyi olduğunu duyuyoruz. Molnupiravir mesela o denli bir ilaç. Şu an çalışmaları yürüyor. Virüsün ağır seyretmesi ve enfeksiyon yapma kapasitesini önemli manada azalttığına dair datalar var. Bu ilaç tahminen de dördüncü, beşinci dalgada bizim çok işimize yarayacak. Virüsü büsbütün ortadan kaldırmak ya da grip gibisi bir hastalığa dönüştürmek ise lakin iyi bir ilaç ve toplumdaki bulaşıcılığının azaltılmasıyla mümkün. İnsanoğlu bu savaşı önünde sonunda kazanacak” diyerek kelamlarını noktaladı.
“BİR YIL GEÇTİ SIRT AĞRILARIM HALA SÜRÜYOR”
Türkiye’de Covid-19 teşhisi alan birinci hastalardan biri olan Zekavet Altay (62) geçtiğimiz yıl 21 Mart’ta Kovid nedeniyle hastaneye yatırıldığını anlatarak bir yıldır hala sırt ağrısı şikayeti çektiğini söyledi. Altay, yaşadıklarını şöyle anlattı: “İlk hastalardan biriyim. Aslında daha 8 kişi yeni vefat etmişti. Ondan sonra bir tane hocamız (Cemil Taşçıoğlu), vefat etmişti. O periyotlarda ben hastanede yatıyordum. 18 gün hastanede kaldım. Hastalığım bir sabah kalktığımda bayılmamla ortaya çıktı. Oğlumu kaldırdım, apansızın güya zehirlenmişim üzere ne suyun ne yemeklerin tadını alamamaya başladım. Sonra oğlum ambulans çağırdı ve hastaneye götürdüler. Test yapılana kadar tomografi çekildi ve tomografide aşikâr oldu, hastalık ciğerlerime inmişti. Tek başıma bir odada 18 gün tedavi gördüm. Daima hava veriliyordu. Çocuklarımı ve torunlarımı çok özledim o periyotta. Bir yıl geçti hala nefesin kesiliyor, bir merdiven çıksam yoruluyorum, meskenin içinde yoruluyorum, nefes alamıyorum. Sırt ağrılarım hala devam ediyor. Hastalığı geçirdiğimden beridir çok sıkı tedbirler alıyorum. Eldiveni çıkarmaya korkuyorum. Hastaneye gelmeden evvel otobüste kullandığım eldiveni çıkardım, içeriye girerken diğer eldiven taktım, artık buradan çıkarken de tekrar değiştireceğim. Alışılmış meskene gittiğimde de ellerimi iyice yıkıyorum.”
“HASTALIK SONRASI SEMPTOMLAR DEĞİŞTİ”
Covid İzlem Merkezi uzmanlarından Dr. Huzeyfe Arıcı ise Zekavet Altay’ın şimdiye dek dört kere denetime geldiğini söyleyerek hastanın durumu ve bir yıllık süreci şöyle kıymetlendirdi: “İyileştikten sonra aralıklı olarak denetimlere gelmeye başladı. Covid geçirdikten tam bir ay sonra, 3 ay aralıklarla toplam 4 kere geldi. Bir yıldır hala sebat eden şikayetleri var. Halsizlik, yorgunluk, çabuk yorulma ve saç dökülmesi. Bu hastamızda da sırt ağrısı şikayetleri var. Bunun için fizik tedavi ve ortopedi kısımlarına de gitti lakin görüntülemelerinde bir anormallik saptanmadı. Covid’de birinci şikayet semptomları 1 yıldır değişmedi. Hastalar hala misal şikayetlerle hastaneye başvuruyor. Fakat hastalık geçirmiş şahıslarda 1-2 ay ya da 3 ay sonra yaşanan şikayetlerde geçen yıla nazaran birtakım değişiklikler var. Birtakım şikayetleri geçen yıla nazaran daha sık sık duymaya başladık. Biz bu merkezi açalı yaklaşık 1 yıl oldu, toplamda 3 bin 500-4 bin hasta gördük. Tüm bu vakit içerisinde Covid geçirmiş hastalarda en sık gördüğümüz şikayet, hastalık sonrası halsizlik yorgunluk ve çabuk yorulmaydı. Fakat geçen yıl Nisan Mayıs ayındaki hastalarda, bir ay sonrası yüzde 10 kadarında ishal şikayetini daha sık duyarken artık daha çok saç dökülmesi görüyoruz. Yüzde 10 kadarında bu şikayet var. bunun akabinde ağrı kesicilere karşın geçmeyen ve 8 haftaya kadar devam edebilen sırt ağrısı, son üç aydır da unutkanlık şikayetleri alıyoruz. İki üç gündür olay sayıları artmaya başladı. Bunu alanda da acillerimizde direkt olarak görebiliyoruz. Lakin bu artışın İzlem Polikliniği’ne yansıması çoklukla 1,5-2 ay sonra oluyor. Zira hastalar iyileştikten sonra bize başvuruyorlar.”
Cumhuriyet
