Getty ImagesMikail Kırbayır Cumartesi Anneleri aksiyonunda kardeşi Cemil Kırbayır’ın fotoğrafını tutuyor (31 Ekim 2015)

Yargıtay 8. Dairesi, Cemil Kırbayır evrakı ile ilgili Adalet Bakanlığı’nın vakit aşımı uygulanması tarafında müracaatına olumlu görüş bildirdi. Bu gelişme ile 40 yılı aşkın müddettir kesintilerle devam eden iç hukuk süreci bitiriliyor.

Yargıtay’ın, birinci takipsizlik kararını kaldıran mahkeme kararı için ”kanun faydasına bozma” görüşü bildirmesi ile Cemil Kırbayır Davası vakit aşımından kapatılacak.

BBC Türkçe’ye konuşan Kırbayır ailesinin avukatı Eren Keskin ”Yargıtay, vakit aşımının dolduğu ve bu nedenle kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi istikametinde kararı Kars Savcılığı’na gönderdi. Savcılık da buna uyacak ve takipsizlik kararı verecek. Bize hala bildirim edilmedi fakat Yargıtay sayfasında yayınlandı” dedi.

Kars Cumhuriyet Başsavcılığı, 14 Kasım 2019 tarihinde Cemil Kırbayır Belgesini “kanun faydasına bozma” talebiyle Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Müdürlüğü’ne göndermiş, cumhuriyet savcılığınca 2002 yılında vakit aşımı nedeniyle verilmiş olan takipsizlik kararını kaldıran Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2014 tarihli kararının kaldırılmasını istemişti.

Bakanlık, 25 Şubat 2020 tarihinde Yargıtay’a başvurarak evrakta zamanaşımı bakımından “kanun faydasına bozma” kararı verilmesini talep etmişti.

Kırbayır’ın gözaltında kaybedilmesiyle ilgili 80’lerin sonunda, ailenin haberi olmadan açılan birinci soruşturma da 2002’de takipsizlikle sonuçlanmıştı.

Yargıtay kararının bildiri edilmesiyle takipsizlik kararına itiraz edeceklerini söyleyen Keskin, şöyle devam etti:

”İtiraz kararımıza verilecek cevaba nazaran Anayasa Mahkemesi’ne de başvuracağız. Oradan da cevap alınmazsa, belgeyi ikinci kere AİHM’e götüreceğiz. Fakat maalesef AİHM de çok teknik kararlar veriyor. Daha evvel de talebimiz, iç hukuk yolları tüketilmediği gerekçesiyle reddedilmişti. Biz sonuna kadar devam ettireceğiz”

‘Bu, 12 Eylül darbecilerini kollama kararıdır’

BBC Türkçe’ye konuşan ağabey Mikail Kırbayır da Yargıtay’ın görüşünü kardeşinin akıbetine benzetti.

Mikail Kırbayır, ”Tıpkı Güzel’in akıbeti üzere işte…Nasıl ki 8 Ekim’de darbe idaresinde yargısız infaz sonucu ömrüne son verilip ortadan yok edildiyse, davası da savcı basamağında kapatıldı” dedi.

Yargıtay kademesinde lehlerine bir karar çıkacağı tarafında ümitli olduğunu anlatan Mikail Kırbayır, verilen kararın darbecileri kollamak manasına geldiğini savundu:

”Evrensel hukuka nazaran gözaltında kaybetme insanlık kabahatidir, bu hata karşısında vakit aşımı olamaz. Lakin hukuk yok maalesef. Ben darbecilere karşıyım diyen bir idarenin, 12 Eylül darbecilerini müdafaa kollama kararı bu. Şayet hakikaten her türlü darbeye karşıysanız, devletin zimmetindeki Cemil Kırbayır’ın belgesini kapatmamınız gerekirdi, bir örnek olurdu, caydırıcı olurdu. Bu ikili standarttır, iki yüzlülüktür”

Mikail Kırbayır, adalete olan inancı nedeniyle 41 yıldır davacı sandalyesinde oturduğunu ve kardeşinin mezarını öğrenmek, katillerin yargılanmasını sağlamak ismine çaba verdiğini lisana getirdi..

”Neye hayıflanıyorum biliyor musunuz, 41 yıldır davacı sandalyesine adalete olan inancım nedeniyle oturdum lakin bu karar ile adalete olan inancım da isyan ediyor, vicdanım itiraz ediyor, vahşet bir karardır bu. İşlenen bir hata var, genç bir insan yok edildi mezarı yok, sen bu belgeyi kapatıyorsun, yargılamadan hayatına son verdiğin üzere mahkeme kurmadan da evrakını kapatıyorsun.

“Peki meclisin 350 sayfalık kararı ne olacak? Birbirini tanımayan şahitlerin, devlet sorgusunda ‘Cemil Kırbayır devlet vazifelileri tarafından azapla katledildi’ beyanları var. O rapor cürüm duyurusu olarak Kars Savcılığı’na gitti. Bu karar, birebir vakitte parlamentonun kararını da hiçe saymaktır. Bu karar ile dava onların nezdinde bitse de, kamunun vicdanında bu dava bitmemiştir”

‘Dolmabahçe’de anama verilen kelamlar ne oldu?’

Mikail Kırbayır, bugün anneler günü olduğunu hatırlatıyor ve annesi Berfo Kırbayır’a, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, başbakanlık periyodunda verdiği kelamı hatırlatıyor:

”1995 yılından beri analar, devletin nezaretinde kaybedilen çocuklarının akıbetini sorarken gaz bombalarına maruz kaldılar, gözaltına alındılar. Öte taraftan evlatlarını dağda arayan Diyarbakır analarının gözyaşları, devletin şefkatli elleriyle selpaklarla siliniyor. Bu annelerinin gözyaşlarını yarışa koymaktır, ana anadır, gözyaşlarının rengi birebirdir, hepsinin acısı birebirdir. Benim anam da ölünceye kadar oğlu için çaba etti, 33 yıl boyunca Cemil gelecek diye kapısını kapatmadı, dönerse, tanımaz diye meskenini bile yenilemedi, bir harabede yaşadı yıllarca.

“Mezarına gidip ona ‘Ana her şey bitti’ demek için mi epey yıldır uğraş ediyoruz. Dolmabahçe’de anama verilen kelamlar ne oldu, o gün onunla birlikte akıtılan gözyaşlarına ne oldu, neler değişti de bu dava bu türlü sonuçlandı. Bu sizin adaletiniz olabilir lakin biz kozmik hukuka nazaran, soruyoruz, hani kardeşimin mezarı nerede, katilleri neden kollayan bir karar verdiniz? Bu dava bu türlü bitmemeli…”

Getty ImagesCemil Kırbayır’ın ağabeyi Mikail Kırbayır ve kız kardeşi Fatma Kırbayır.

Avukat Eren Keskin’e nazaran sorun, Türkiye’nin, Birleşmiş Milletler (BM) Zorla Kaybetmelere Karşı Sözleşmesi’ne imza atmadığı için, kayıp davalarına da cinayet fiiline uygulanan 20 yıllık vakit aşımı müddetinin uygulanmasından kaynaklanıyor.

Keskin, ”Türkiye mukaveleyi imzalamadığı için gözaltında kaybetmelere vakit aşımı uygulanmıyor. Böylesi evraklar takipsiz kalmış, vaktinde aileler korkmuş, çekinmiş, aileler göç etmiş, davaları takip bile edememişler. Bu yüzden de bugün bu sonuçları yaşıyoruz” diyor.

Cemil Kırbayır’a ne oldu?

26 yaşında, Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsü son sınıf öğrencisiyken 13 Eylül 1980’de Kars’ın Göle ilçesi, Okçular Köyü’ndeki konutundan gözaltına alınan Cemil Kırbayır’ın, 8 Ekim 1980 tarihinde gözaltından firar ettiği argüman edilmişti.

Cemil Kırbayır’ın akıbeti 15 yıl sonra, ”Cumartesi Anneleri” aksiyonuyla sorulmaya başlandı.

Başbakanla görüşenlerden biri de Cemil Kırbayır’ın 104 yaşındaki annesi Berfo Kırbayır’dı ve toplantı sonunda Başbakan Erdoğan, Berfo Ana’ya oğlunu bulma kelamını vermişti.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Alt Komitesi da o tarihten sonra Cemil Kırbayır’ın belgesiyle ilgili inceleme başlattı ve periyodun tüm yetkilileriyle gerçekleştirdikleri görüşmelerin sonucunda kapsamlı bir rapor hazırladı.

Kurul raporu: Azapla öldürüldü

Kurulun hazırladığı 250 sayfalık raporda görgü şahitleriyle da yapılan görüşmeler sonucunda Cemil Kırbayır’ın ”gözaltında azapla öldürüldüğü” sonucuna varıldığı tespitine yer verildi.

Bu rapordan sonra 12 Eylül Anayasası ile ilgili bir grup değişikliklere gidildi ve darbeci generallerin yargılanmasının önü açıldı.

4 Nisan 2012’de görülmeye başlanan, devrin Genelkurmay Lideri Kenan Cihan ve emekli Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya’nın yargılandığı 12 Eylül Davası’nın müdahillerinden biri Berfo Kırbayır oldu.

Ambulansla gittiği mahkeme salonunda, sıhhat problemleri gerekçesiyle duruşmaya katılmayan Kenan Cihan’a ”Sen benim ocağımı söndürdün, Allah da senin ocağını söndürsün Cihan, utanmadın mı?” diye seslenmişti.

Duruşmadan 11 ay sonra, hasta yatağında büyük oğlu Mikail’e ”Cemil’in kemiklerini bulmadan beni de gömmeyin” vasiyetinde bulunan Berfo Kırbayır, 5 Şubat 2013’te, 105 yaşında öldü.

Getty ImagesEren Keskin 1995’ten bu yana ailenin avukatlığını yapıyor.

Dava sürecinde neler yaşandı?

Kırbayır’ın gözaltında kaybedilmesiyle ilgili 80’lerin sonunda bir başlatılan soruşturma, 2002’de takipsizlikle sonuçlanmıştı.

Kenan Cihan ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılanmaya başlanmasıyla, Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi’nin, 2002’deki takipsizlik kararını kaldırdı ve Kars Cumhuriyet Savcılığı 2011’de yeni bir soruşturma başlattı.

Kırbayır ailesi, 2002’deki takipsizlik kararının tebligatını 2014’te alabildi. Böylelikle Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi’ne başvurarak kelam konusu takipsizlik kararının kaldırılmasını talep edebildi.

Mahkeme, 2014 yılında takipsizlik kararını kaldırdı, bu karardan beş yıl sonra, Kars Cumhuriyet Başsavcılığı, mahkemenin bu kararını 14 Kasım 2019 tarihinde “kanun faydasına bozma” talebiyle belgeyi Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Müdürlüğü’ne gönderdi.

Cumhuriyet Savcılığınca 2002 yılında vakit aşımı nedeniyle verilmiş olan takipsizlik kararını kaldıran Ardahan Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2014 tarihli kararının kaldırılmasını tarafındaki başvurusu üzerine, Bakanlık, 25 Şubat 2020 tarihinde Yargıtay’a başvurdu. Yargıtay da kısa bir müddet evvel, evrakta zamanaşımı bakımından “kanun faydasına bozma” kararı verilmesi talebine olumlu görüş bildirdi.

Cumhuriyet