İngiltere, resmi olarak AB’den ayrıldıktan bir yıl sonra 11 Asya/Pasifik ülkesinin bulunduğu bir özgür ticaret bölgesine katılmak için müracaatta bulundu. Böylece Trans Pasifik İştirak Muahedesi (CPTPP) olarak bilinen ve yaklaşık 500 milyon kişilik bir pazar olduğu belirtilen ticaret bölgesine iştirak başvurusu yapan kurucu olmayan birinci ülke olurken, yer alması halinde Japonya’dan sonra mutabakata katılan en büyük iktisat olacak.

Bilhassa 2016’dan beri İngiltere egemenlerince lisana getirilen Global Britanya sözünden anlaşılması gereken buymuş; “Küresel Britanya” Asya- Pasifik blokunda olmakmış demek ki.

Düzgün hoş de İngiltere bu kavramın içini doldurmuş değil. Fransa’nın, Almanya’nın, Hollanda’nın vardır lakin İngiltere resmi bir HintPasifik stratejisi açıklamadı. Ancak, tuhaftır bu yeni gayesinde ısrarlı olan İngiltere’de uzun vakittir farklı gelişmeler yaşanıyor. Bir Avam Kamarası raporunda Brexit’in, İngiltere’nin AB ile ABD ortasında köprü pozisyonuna itiraz olduğu sonucuna varıldı örneğin. AB içindeki daha rekabetçi, daha gergin ilgilerin İngiltere için önemli güvenlik açıkları taşıdığını düşünenler de var. O nedenle ilginin AsyaPasifik’e yönelmesi anlaşılabilir.

STRATEJİ YOK TEŞEBBÜS VAR

Evet, bu da bir tuhaflık, zira İngiltere’nin bu hususta bir stratejisi yok fakat teşebbüsleri var. Boris Johnson hükümeti örneğin Çin’in global dijital altyapı üzerindeki hakimiyetini azaltmak için 5G ekipmanının yanı sıra öbür teknolojilerin alternatif tedarikçilerini oluşturma gayesiyle G-7 artı Avustralya, Güney Kore ve Hindistan’la bir “D10” ittifakı kurma teşebbüsüne de liderlik ediyor. Ticaret alanında CPTPP’ye katılma başvurusunu önemli olarak gündeme getirdi artık de. CPTPP üyeleri İngiltere’nin üyelik başvurusunu destekliyor olağan. Bu üyelik, gerçekleşmesi durumunda İngiltere’nin stratejik açıdan kıymetli olan bu bölgeye “ekonomik geleceğini yerleştirme” niyetinin son basamağı.

İngiltere ayrıyeten askeri alanda da bölgede kelam sahibi olmak istiyor. Birçok Hint-Pasifik ülkesiyle güvenlik alanında işbirliğini güçlendirmek için harekete geçmişti. Bruney’de bir askeri üs, Singapur’da da bir deniz dayanak tesisi kurmak üzere. Bu teşebbüs İngiltere’yi dört Hint-Pasifik Milletler Topluluğu üyesiyle yani Avustralya, Malezya, Yeni Zelanda ve Singapur’la buluşturdu. Aralık 2020’de, ismi geçen ülkelerin dışişleri bakanları, insani yardım, terörle gayret ve deniz güvenliği konusunda iştirake devamı taahhüt eden ortak bir bildiri yayımladılar.

Bu teşebbüslerle HintPasifik’te stratejik bir desteğe da kavuşacak olan İngiltere Kraliyet Donanması’nın en büyük savaş gemilerinden oluşan filosunu bu yıl Hint-Pasifik bölgesine yerleştirme planları sürüyor.

‘SÖMÜRGECİLİĞİN’DÖNÜŞÜ

Natürel bundan Çin’in mutlu olmayacağı bir sır değil. Çin hükümeti daha evvel İngiltere’yi Asya’ya bir uçak gemisini yerleştirmekle “çok tehlikeli bir iş” yapacağı konusunda uyarmıştı. Çin, Asya’daki İngiliz varlığının geri dönüşünü “yeni sömürgecilik” olarak pahalandırıyor.

İngiltere bölgenin karmaşık jeopolitik zorluklarını dikkatli bir stratejik değerlendirmeye tabi tutmak zorunda. Pekin konusundaki konumunu netleştirmesi gerekiyor öncelikle. Hint-Pasifik bölgesinde ticaret, güvenlik üzere mevzularda iyi bir ortak olmak için Çin ile iyi geçinmesi kaide. İngiltere, AB üyesi olmadığı için prensipte kabul edilen AB-Çin Kapsamlı Yatırım Anlaşması’nın dışında. Bu nedenle Tayvan’la bir ticaret muahedesi müzakere etmek ya da Hong Kong ve Çin’deki insan hakları ihlalleri konusunda Çin’e meydan okumak üzere tavırlar almada zorlanacak.

İngiltere, belirli ki “Küresel Britanya”nın Hint-Pasifik bölgesinde daha görünür, daha etkin olmaktan geçtiğini fark etti. Bölgedeki varlığının neleri içerdiği ya da içereceği net değil. Varlığını sürdürmesinin coğrafi/finansal hudutları da var zira. Bölgeye döndüğüne nazaran İngiltere buradaki sömürge mirasını tüm aksilikleriyle kabul etmek zorunda. İngiliz emperyalizmi Çin ile Hindistan’da sömürgecilik sonrası kimlik oluşumunda yaşamsal bir rol oynadı. Bu algının bilhassa Hindistan tarafından nasıl karşılanacağı da değerli bir sorun.

Ancak görünen o ki, Avrupa’dan dışlanmış, 20. yüzyılın ortalarına kadar dünyanın en büyük emperyal gücü olan İngiltere artık geleceğini Asya’da arıyor. Bunun yansımalarını vakitle göreceğiz.

Cumhuriyet