Kasım ayında Borsa İstanbul’un (BIST) yüzde 10’luk hissesi Katar devletinin yatırım fonu Katar Yatırım Otoritesi’ne satılırken, Borsa İstanbul’da da portföyü olan yabancı yatırımcılar ortasında Katar, ABD’yi sollayarak birinci sıraya oturdu.

2020 yılının üçüncü çeyreği prestijiyle ABD’de yerleşik yatırımcıların BIST’teki portföy yatırımlarını yarıya yakın düşmesi dikkat çekti. BIST’te ABD’li yatırımcıların portföy büyüklüğü 2019 Eylül sonunda 12 milyar 517 milyon dolardan, bu yıl birebir periyotta 7 milyar 375 milyon dolara, İngiltere’nin portföy büyüklüğü 5 milyar 766 milyon dolardan 3 milyar 617 milyon dolara indi.

2020 Eylül prestijiyle 2019 sonuna nazaran yabancı yatırımcıların portföy pahası içerisinde Katar’ın hissesi yüzde 20’den yüzde 36’ya yükseldi. Bu devirde Borsa İstanbul’da Katarlı yatırımcıların portföy büyüklüğü13 milyar 669 milyon dolara çıktı, geçen yıl birebir periyotta bu sayı 5 milyar 735 milyon dolardı. ABD’nin hissesi yüzde 26’dan yüzde 20’ye, İngiltere’nin hissesi ise yüzde 14’ten yüzde 10’a geriledi. Geçen yıl sonunda dördüncü sırada yer alan Birleşik Arap Emirlikleri’nin ise yatırımlarıyla bu periyotta birinci 15 ülke ortasına girememesi dikkat çekti. Listede İngiltere üçüncü, Lüksemburg dördüncü, İrlanda beşinci Hollanda altıncı ve Cayman Adaları yedinci sırada yer alıyor.

YABANCI HİSSESİ YÜZDE 48’E İNDİ

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ile TÜYİD Yatırımcı Bağları Derneği’nin Ocak-Eylül 2020 Borsa Trendleri Raporu’na nazaran, üçüncü çeyrekte Borsa İstanbul’da 1.7 milyar dolar net yabancı satışı yaşandı. Yabancı yatırımcıların piyasa kıymetindeki hissesi ise 2020 Eylül sonu prestijiyle son periyotların en düşük düzeyi olan yüzde 48’e geriledi. Yabancıların elindeki pay senetlerinin toplam kıymeti 293 milyar TL oldu.

2019’un birinci çeyreğinde Borsa İstanbul’da ABD’de yerleşik 1.243 adet yatırımcı toplam yabancı yatırımların yüzde 31’ine sahipti. Katar ise tıpkı periyotta 1 milyar 970 milyon dolar ile yalnızca yüzde 5 hisse ile 5. sırada yer alıyordu.

6 PUANLIK DÜŞÜŞ

Ocak-Eylül 2020 Borsa Trendleri Raporu’nda şu tespitlere yer verildi:

– İkinci çeyrek sonunda azalan BIST TÜM’deki yabancı yatırımcı sayısı bu yılın üçüncü çeyrekte artış göstererek 2020 yılı Eylül sonunda 11 bin 222 adet oldu. muştur. Eylül 2020’de bir evvelki yıl tıpkı periyoda nazaran en fazla yabancı yatırımcı sayısı artışı 1.645 yatırımcı ile BIST TÜM endeksinde görüldü.

– Yabancı yatırımcıların BIST TÜM süreç hacmindeki hissesi 2020’nin üçüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran 6 puan birden düşerek yüzde 21 düzeyine geriledi.

– Eylül 2020 sonunda Borsa İstanbul’daki toplam yatırımcı sayısı 2019 yıl sonuna nazaran artarak 1 milyon 761 bin 538 adet oldu.

– Yabancı yatırımcılar içinde 8 bin 622 adete karşılık gelen hisse gerçek bireylere ilişkin yüzde 24’lük hisse ise kurumsal yatırımcılara ilişkin.

İKTİSAT DIŞI YAKLAŞIM

Cumhuriyet müellifi ve Kadir Has Üniversitesi İktisat Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan, Katar’ın portföy yatırımlarında hissesinin artmasıyla ilgili “Katar sermayesi birden teğe Türkiye’ye gelmedi. Büsbütün iktisat dışı yaklaşımlarla, resmi olan ya da olmayan, kayıtlı ya da kayıtsız, AKP’nin sunduğu ayrıcalıklarla da alakalı olarak Katar sermayesinde artış var” dedi.

Yeldan’a nazaran, Türkiye’nin 2018’den beri yaşadığı ekonomik krizle birlikte memleketler arası yatırımcılar gözündeki cazibesi süratle düşmeye başladı. Prof. Dr. Yeldan, Hükümetin memleketler arası sermayeyi kast ederek bir ‘hayali düşman’ yaratan telaffuzları bulunduğunu vurgulayarak, “İster yerli ister yabancı yatırımcı olsun, muteber bir ekonomik sistem arar. Sermaye uzun vadeli planlar yapabilmek için ülkelerde makro ekonomik istikrar, bağımsız çalışabilen kurumlar ve her şeyden evvel hukukun üstünlüğünü görmek ister” diye konuştu.

5 MİLYAR DOLAR DÜZEYİNE GERİLEDİ

Türkiye’ye gelen direkt yabancı sermaye girişi de 2015’te 19 milyar dolar civarındayken bu yılın ocak-eylül periyodunda 5 milyar dolar düzeyine geriledi.

Amerikan Wall Street Journal gazetesi ise, 2020’nin birinci yarısında yabancı yatırımcıların TL tahvil piyasasından çıkışlarının 7 milyar doları aşarak rekor kırdığını yazdı. Gazete, Borsa İstanbul’da yabancı hissesinin 16 yıl sonra birinci defa yüzde 50’nin altına düştüğünü söz etti.

Cumhuriyet