• “Biz verilen fiyata 45 yılda sırf beş sefer imza attık. Hükümet patronla birlikte imzaladı. O yüzden bu minimum fiyat 45 seneye bedel. Sokaktaki fiyatla TÜİK’in açıkladığı örtüşmüyor.”
• “İşçi, ek iş yapıyor. Taban ücretlilerin yüzde 90’ı bu türlü. Az da olsa memur da ek iş yapıyor. Beşerler mecburen ikinci üçüncü işte çalışıyor. Enflasyon yüzde 20. Bunun çok üzerinde artırım vermek lazım.”
• “İki ayakkabı fabrikası var. Biri Suriyeli, Afgan çalıştırıyor. Başkası minimum fiyat, servis ve yemek parası veriyor. Maliyet birinde 5 bin 700 TL, başkasında 2 bin TL. Irkçı değilim. Ben Türkiye’den yanayım.”

Gözler bu hafta başlayacak Türkiye’nin en büyük kontrat pazarlığı olan minimum fiyat görüşmelerinde. Yaklaşık 7 milyon emekçiyi ilgilendiren görüşmeler öncesinde, masada personel sınıfını temsil edecek olan TÜRK-İŞ Lideri Ergün Atalay ile konuştuk.

– Taban fiyat nedir? Nasıl, neye nazaran belirleniyor?

Devlet, özel bölüme “Bu sayının altında fiyat vermeyeceksin, bu fiyatın altında personel çalıştıramazsın” diyor. Pazardaki, marketteki enflasyona nazaran fiyat belirleniyor. Bu fiyat, evlenme, boşanma, icrayı ilgilendiriyor. Boşandığında hesap taban fiyattan yapılıyor. İcralık bir durum varsa yeniden minimum fiyata nazaran veriliyor. Yani minimum fiyat, devletin işlemesi için bir belirleme fiyatı. Lakin son yıllarda bu geçim fiyatı oldu. 7 milyon taban fiyatlı çalışan var. Aileleriyle birlikte 35 milyonu buluyor. Bu türlü büyük bir pazarlık yok.

– En yüksek artırım ne vakit olmuş?

En yüksak artırımı Necmettin Erbakan vermiş. Biz 45 yılda beş defa imzaladık, onun dışında imzalamadık. Hükümet patronla birlikte imzaladı. O yüzden bu taban fiyat 45 seneye bedel bir minimum fiyat. Zira insanların alım gücü düştü. TÜİK yüzde 20 enflasyon açıklıyor lakin 10 gün evvel aldığın bir sıvı yağı 10 gün sonra birebir fiyatta alamıyorsun. Yani sokaktaki fiyata TÜİK’in açıkladığı örtüşmüyor.

– “İşçi bugün aldığını yarın tıpkı fiyatla alamıyor. Yarın aldığını öbür gün alamıyor” diyorsunuz. Bu çıkmazın önüne nasıl geçilecek?

Bunu zapturapt altına almalı. Enflasyonu aşikâr bir yere getirmek gerek. Bu dolar artışlarına başım yatmıyor. Ekonomist değilim. Savaş yok, harp yok bunun nedeni nedir? Patatesin, şekerin dolarla ne alakası var? Doların oraya girdisi yüzde 1. Şeker 120 TL iken 240 TL oldu. Yüzde 100 nasıl oldu bu? Lakin bakıyorsunuz, çocuk bezi yok, cam yok. Hammadde diyorlar, girdi diyorlar. Ne girdisi, şekerinki yüzde 1’i geçmez. Vatandaş, 400 TL ile beş altı kalem alırken o kalem bugün üçe düşüyor.

– Bu şartlarda emekçi ömrünü nasıl sürdürüyor?

Gece ek iş yapıyor. Mesaiden çıkıyor saat 17.00’de. Gece gidiyor çalışıyor. Minimum ücretlinin yüzde 90’ı bu türlü. Minimum ücretliyle birlikte öğrenci ve az da olsa memur da var. Beşerler mecburen ikinci üçüncü işi yapıyor. Uyumaya vakitleri yok.

MECLİS’İN BİRDEN FAZLA PATRON

– “İşçi ittifakı kurulmalı” dediniz, nedir bu?

Millet İttifakı var, Cumhur İttifakı var. Biz; memur, emekçi emekli bu ülkenin dörtte üçüyüz. Meclis’e bakın, birden fazla patron, avukat ve hekim. Personel dördü geçmez. Bizden çok çok az. Madem bu ülkenin dörtte üçüyüz Meclis’te neden azız.

– Milletvekilliği düşünüyor musunuz?

Türkiye’nin tapusunu versen TÜRK- İŞ başkanlığından daha değerli bir vazife yok. Benim siyaset yapma niyetim yok. Ne üyeliğim ne delegeliğim ne adaylığım var. Lakin ben herkesin lideriyim. Ben TÜRK-İŞ’in lideriyim. Bir milyon 200 bin üyemiz var. Aileleriyle birlikte ben 5 milyonun lideriyim.

– EYT’liler için ne yapmalı?

EYT’liler benim sıkıntım. Bir yerden başlamak gerek. Hükümet diyor ki, 5 milyonluk bir insan topluluğu var bir seferde halledemem. Kimilerinin güzeline gitmeyecek fakat benim makul olanı söylemem gerek. Bir yerden başlamalı.

– Nereden başlamalı?

Bu yaşı 50 mi 45 mi koyarsın lakin bu türlü durmaktansa, hiçbir şey yapmamaktansa bir yerden başlamak daha iyi. Kısa bir vakit diliminde 4-5 yılda bunu eritmek gerekir. Patron diyor ki “Bunlar yaşlı işe almam”, hükümet diyor ki “gençsin”. Ortası yok bu işin. Bir orta yol bulmak lazım.

– Örgütlenmede sorun çekiyor musunuz?

Politiğin sendikası olmaz. Memurun, emekçinin sendikası olur. Personel kimden mutluysa, oraya geçsin, kimse baskı yapmasın. Personel, özgür iradesiyle karar versin. İşveren, belediye lideri, iktidar yönlendirmesin.

– Nasıl olacak?

Olmalı. Zira bu olmadan bayana şiddeti önleyemezsin. Bu olmadan demokrasiyi geliştiremezsin, özgürlükleri genişletemezsin. Hürmete, sevgiye ulaşamazsın. Adaleti bulmadan merhameti göremezsin.

– AKP iktidarında çalışanlar ne kazandı ne kaybetti?

AK Parti devrinde kazandıklarımız da var kaybettiklerimiz de. 1980’de nüfus 40 milyonken örgütlü 2.5 milyondu. Artık nüfusumuz 80 milyonu geçti. Örgütlü yeniden 2.5 milyon. Örgütlenmeyle ilgili istediğimizi alamadık. Bu yıl iyi bir kamu mukavelesi yaptık. Grev yaptığım yerler var, yapmadığım yerler var. Bu en son kullanılacak silah. Bir ay greve çık, sonuç alamazsan personel de patron de ziyanlı çıkıyor. Kıdem tazminatından, vergiden, sigortadan, maaştan kayboluyor. Onun için masada biten kontrat en iyi kontrat. Lakin grev yapman gerekiyorsa da grev yapacaksın. Şu an kıdem tazminatı alıyorsanız, bu bizim gayretimizle oldu.

– Çalışanın alım gücü nasıl bu türlü düştü?

Mukavelenin olduğu yerlerde minimum fiyat yok. En azından yüzde 99’ı taban ücretlinin üzerinde.

– Sembolik olarak üstte, büyük sayılar değil…

Yüzde 90’ı semboliğin üstünde. En azından yemek parası var, servis var, ikramiye var. Örgütlü yerlerde tahminen yüzde 1-2’sinde taban fiyat sorunu var. O nedenle birinci koşul örgütlenmek. Örgütlü olursak sıkıntıların büyük kısmını çözeriz.

– Düşük fiyatlar yüzünden Avrupa’nın Çin’i mi oluyoruz?

Turizmde en ucuz ülkelerden biriyiz. Bunu evvel taban fiyatla bozmak gerek. Enflasyonun baya üzerinde artırım vermek gerek.

– Kelam ettiğiniz enflasyon kaç?

Yüzde 20. Bunun çok üzerinde artırım vermek lazım. “Avrupa’nın Çini oluruz” demiyorum lakin şu anda bizim alım gücümüz çok düşük.

– Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yakın dostluğunuz var, bunun avantajını yaşıyor musunuz?

AK Parti ’nin küme başkanvekili değilim, delegesi, üyesi değilim. 30 yıldır tanıyorum. İyi yaptığı vakit hoşuma sarfiyat, makûs yaptığı vakit berbat yaptığını söylerim. Başına bir kahır gelirse yanında olurum. Birebirini Kemal Bey’e de Meral (Akşener) Hanım’a da yaparım. Ben TÜRK- İŞ lideriyim, bunun ayrımını yapmam. Her partiden insan var ancak ben o işlere girmem. Bir sendika lideri olarak söylemem gerekeni söylerim ki bu vakte kadar da bu türlü geldim. Artvin’de Kemal Bey’e akın olduğunda birinci havaalanına gidenlerden biriyim. İnsani bağlantı diğerdir. Tanıdığına, ailesine insan ne yaparsa onu yaparım ki ben köşeli yaparım. Gözümü de budaktan sakınmam.

– Pazarlıkta tesiri oluyor mu dostluğun?

Ben gerçek bildiğimi liderler konseyi ile konuşurum. Orada aldığımız kararı da noksansız uygularım. Kıdem tazminatında onlar benim üzere düşünmüyordu, gittim anlattım. Hem müzakere yaparım hem çaba.

– Göçmen sorunu emekçileri nasıl etkiliyor?

Bunlar bizim konuğumuz. Canlarını kurtarmak ve rahat yaşamak için geliyorlar. Bizim yaptığımız insani ilgiyi dünyada kimse yapmıyor. Antep’te iki ayakkabı fabrikası var, 100’er kişi çalışıyor. Biri Suriyeli, Afgan çalıştırıyor. Başkası taban fiyat, servis ve yemek parası veriyor. Bunun maliyeti bir kişi için 5 bin 700 TL. Oburunun 2 bin TL. Zira kayıt dışı. Kayıt dışını kayıt içine almak gerek. Ben ırkçı değilim, onlara konut sahipliği yapalım lakin onlarda misafirliklerini bilsinler. Kampları dolaştım, bayanları, çocukları gördüm, üzerime düşeni de yaptım. Dünya da verdiği kelamları tutsun. Ben Türkiye’den yanayım.

SAYI SÖYLERSEM PAZARLIK HİSSEM DÜŞÜYOR

– Taban fiyat ne kadar olmalı?

Kamuoyuna sayı açıklamıyorum, Ben dilek ettiğimi söyledim. Çalışma bakanı, maliye bakanı, cumhurbaşkanı biliyor. Her siyasi parti bir sayı söylüyor ancak partilerin bir sorumluluğu yok, masada değiller. DİSK 5 bin 200 TL diyor. Ben 7 bin, 8 bin, 10 bin de derim. Demek özgür fakat benim söylediğim ile aldığım ortasında ahenk olmasılı.

– Sayısı neden açıklamıyorsunuz?

3 periyot evvel sayı açıkladım ve o sayıya kendimi bağladım. Patron, “TÜRK- İŞ bu sayının altına inmez” dedi ve istediği üzere hükümetle hareket etti. O devrin parasıyla 70 TL az artırım alabildim. 70 TL bir yılda 840 TL yapıyor. Bu, iki yıllık ekmek parasıdır. Sayısı söylediğimde pazarlık hissem düşüyor.

– Pekala Bakanlar istediğiniz sayıya ne reaksiyon verdiler?

3 sayı gündeme geldi. Biri müspet, biri tebessüm ettirir ancak biri memnun eder dedim. Ben bunu 1 ay evvel söylediğimde dolar 9 TL idi. Bu nedenle artık saydığım 3 sayı ortasında en üsttekini istiyorum.

– Sayı önerirken patronu de göz önönde bulunduruyor musunuz?

İş yerlerinin yüzde 90’ı 10 kişinin altında emekçi çalıştırıyor. Karaman’dan bir terzi bana yazdı, “Yanımda 3 kişi çalışıyor. Yüksek tutarsanız birini çıkarırım” diyor. Bunu söylediğimde “Sana ne, sana mı kaldı patronun yükü” diyorlar. Bunlar gerçekler, söylediğimde “Sen patronun destekçisi misin?”diyorlar. Adam benim personelimi çıkarırsa benim aldığım artırımın ne özelliği kalır.

– Devlet dayanağı ne kadar olmalı?

Patronun yükünü üzerinden alacak kadar olması gerekir ki personel de işinden olmasın. Talebim bilhassa örgütlü olan işyerlerine dayanak verilmesi. Zira takviyeyle örgütlülüğün de önü açılır.

Cumhuriyet