Getty Images
Türkiye ve Yunanistan ortasında Türkiye’nin Oruç Reis gemisini yeni bir sismik araştırma faaliyeti için Doğu Akdeniz’e göndermesi nedeniyle kıta sahanlığı tansiyonu yaşanıyor.
Türkiye salı günü yayımladığı bir NAVTEX (Denizcilere Duyuru) ile Oruç Reis araştırma gemisinin 21 Temmuz tarihinden itibaren Rodos ile Meis adaları ortasında yeni bir sismik araştırma faaliyetinde bulunacağını duyurdu.
Bunun üzerine Yunanistan Türkiye’yi kıta sahanlığına girmek ve egemenlik haklarını ihlal etmekle suçladı.
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Türkiye’nin Akdeniz’de doğalgaz arama çalışmalarından vazgeçmemesi durumunda Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye yaptırım uygulamak dışında diğer bir seçeneğinin olmadığını söyledi.
Bu tansiyonun üzerine bugün Türkiye Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yayımlayarak, “Oruç Reis gemimizin araştırma yapacağı deniz alanı, ülkemizin Birleşmiş Milletler’e bildirdiği kıta sahanlığı hudutları ve 2012 yılında hükümetimizce Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na (TPAO) verilen ruhsat alanları içindedir. Sözkonusu sahanın bir kısmında Barbaros Hayrettin Paşa sismik araştırma gemimiz esasen geçmiş yıllarda faaliyette bulunmuştu.” dedi.
Dışişleri Bakanlığı Yunanistan’ın bu faaliyete itiraz etmesini ise, “Yunanistan argümanını başta Meis olmak üzere, kendi ana karasından uzaktaki adalarının varlığına dayandırmaktadır. Yunanistan’ın bu maksimalist kıta sahanlığı tezi memleketler arası hukuka, içtihata ve duruşma kararlarına aykırıdır” sözleriyle açıkladı.
İki ülke ortasında Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki doğalgaz faaliyetleri nedeniyle uzun müddettir bir tansiyon var.
Kıta sahanlığı nedir?
Ülke kıyılarına bitişik olan ve 200 metre derinliğe yahut bu hududun ötesindeki su derinliğinin doğal kaynaklarının işletilmesine elverişli olduğu noktaya kadar kara sularının dışında kalan deniz altı bölgelerinin deniz yatağı ve toprak altı bölümünün bütününe kıta sahanlığı deniyor.
Kıyıları karşılıklı olan yahut yan yana olan devletlere kıta sahanlığının sonlandırılmasına ait tarz ise 1958 Cenevre Kıta Sahanlığı Mukavelesi’nin 6. unsurunda düzenlenmiş durumda.
Kelam konusu husus uyarınca, kıta sahanlığının sonu, kural olarak taraf devletlerin muahedesiyle tespit ediliyor.
Lakin, bu mevzuda bu türlü bir muahede yoksa ve özel durumlar farklı bir hududu gerektirmiyorsa kıta sahanlığı sonlandırılması eşit uzaklık prensibine nazaran gerçekleşiyor.
Yunan basını: Oruç Reis’e 18 Türk savaş gemisi eşlik edecek
Bu gelişmelere Yunan basını geniş yer ayırdı.
Atina’dan Stelyo Berberakis’in aktardığına nazaran Yunan Savunma Bakanı Nikos Panayotopulos, Kıbrıs ziyaretini yarıda keserek Atina’ya döndü.
Yunanistan Başbakanı Miçotakis, Dışişleri ve Savunma Bakanlarının yanısıra Yunan Genelkurmay Lideri ile durum değerlendirmesi yaptı.
Ta Nea gazetesi bu haberi, “Oruç Reis, 2 Ağustosa kadar Meis yöresindeki Yunan karasularında bulunacak. Oruç Reis’e 18 Türk savaş gemisi eşlik edecek. Almanya ve ABD Türkiye’nin bölgedeki faaliyetlerini durdurmasını istedi” üzere başlıklarla verdi.
BBCYunan Silahlı Kuvvetleri, teyakkuz durumuna geçti
Stelyo Berberakis, Atina
Yunanistan, Türkiye’yi Meis, Rodos ve Girit üzere adaların kıta sahanlıklarını görmezden gelmekle suçluyor. Türkiye’nin duyuru ettiği NAVTEX koordinatlarının Yunan adaları kıta sahanlıklarının hudutlarında bulunduğundan Yunan Silahlı Kuvvetleri’nin teyakkuz durumuna geçirildiği belirtiliyor.
Türkiye’nin Libya ile imzaladığı deniz yetki alanları mutabakatının ‘hukuken yok hükmünde’ olduğunu açıklayan Atina, buna münasebet olarak “Girit adasının kıta sahanlığının Türkiye tarafından göz arkası edilmesini” göstermişti.
Başbakan Miçotakis, Yunan karasularının alenen ihlal edilmesi olasılığında AB’nin Türkiye’ye bir dizi sert yaptırımlar uygulamasının ‘tek yol’ olduğunu açıkladı.
Bu mevzuyu AB doruğuna de taşıyan Miçotakis, “Atina’nın bu istikametteki kararlılığını, AB’ye, kendisini telefonla arayan Almanya Başbakanı Angela Merkel’e ve ABD’ye bildirdiğini” kelamlarına ekledi.
Yunanistan Güç Bakanlığı, hidrokarbon araştırmaları yapılması için geçtiğimiz hafta, Girit adasının güneydoğusundaki parselleri açıklamış; bu parsellerden birinin ise “hukuken yok kabul ettiği” Türkiye-Libya yetki alanlarının çizdiği koridorun ortasında bulunması dikkati çekmişti.
Türkiye ve Yunanistan ortasında kıta sahanlığı uyuşmazlığı neden kaynaklanıyor?
Türkiye’de Dışişleri Bakanlığı çarşamba günü yayımladığı açıklamasında ayrıyeten Meis adasıyla ilgili olarak, “Yüzölçümü 10 kilometrekare olan, Anadolu’ya 2 km, Yunan ana karasına ise 580 km uzaklıkta olan bir adanın 40.000 kilometrekare genişliğinde kıta sahanlığı alanı yaratması rasyonel ve memleketler arası hukuka uygun bir tez değildir. Bu nedenle Yunanistan’ın bu savlarını reddediyoruz.” dedi.
Dışişleri Bakanlığı’na nazaran şu anda ne Türkiye ne de Yunanistan Ege’de 6 deniz mili arasındaki karasularınının ötesinde sonlandırılmış bir deniz yetki alanına sahip değil.
Yunanistan ise 1974’ten bu yana Türkiye ile ortasındaki bu uyuşmazlığın Lahey’deki Memleketler arası Adalet Divanı’nda çözülmesi gerektiği görüşünü savunuyor.
Atina idaresi, “Yunan adalarının kendi kıta sahanlıklarına ve MEB (Münhasır ekonomik bölge) alanlarına sahip olduğunu” resmen açıklasa da, bugüne dek varsaydığı kıta sahanlıklarının koordinatlarını BM’ye bildirmiyor; fakat Türkiye’nin BM’ye bildirdiği ve Türkiye’ye ilişkin olduğu varsayılan kıta sahanlıklarının koordinatlarına itiraz ediyor.
Yunanistan Dışişleri Bakanlığı kaynakları, “Türkiye, Kuzey Kıbrıs ile ortasında kıta sahanlığı belirlemekle Kıbrıs üzere bir adanın kıta sahanlığına sahip olduğunu kabul ediyorsa, Girit ve Rodos üzere Yunan adalarının kıta sahanlıklarını yok sayması ile çelişkiye düşmüş oluyor” görüşünü lisana getiriyor.
Cumhuriyet
