EPA

Amerikan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Türkiye’de altına talebin artmasını sayfalarına taşıdı. Gazete haberinde, “Türkiye’de finans sistemi çözüldükçe, beşerler uzun müddettir en sevdikleri yatırım aracı olan altına yatırım yapmaya devam ediyor” sözlerini kullandı.

WSJ’deki haber şu satırlarla başlıyor:

“Dünyanın en eski pazarlarından biri ve değerli bir altın ticareti merkezi olan İstanbul’daki Kapalıçarşı, salgındaki kilitlenmenin akabinde Haziran başlarında kapılarını tekrar açtı.

“Çarşıdaki esnafın aktardığına nazaran, açılışla bir arada ülkenin dört bir yanından telefonla altın siparişleri yağdı, kuyumcuların önünde uzun kuyruklar oluştu.”

Reuters

‘Altın hacmi 10 kat arttı‘

Özak Değerli Madenler AŞ Genel Müdürü Özgür Anık, WSJ’ye verdiği mülakatta 20 yıldır Kapalıçarşı’da olmasına karşın çarşıyı hiç bu türlü görmediğini söylüyor:

“Altın fiyatları tepeyi gördüğünde genelde beşerler gelir ve altınlarını satarlardı. Bu kere tam aykırısı oldu. Beşerler daha fazla altın aldı.”

Özgür Anık ve başka çarşı esnafı, günlük ortalama altın hacminin yaklaşık 200 kilogramdan 2000 kilograma yükseldiğin, hatta yerli altın üretiminin bu hacme yetmediğini söylüyor.

Ticaret Bakanlığı datalarına nazaran Ocak-Ağustos devrinde Türkiye, 2019’un birebir periyoduna nazaran yüzde 153 artışla 15 milyar dolarlık altın ithal etti.

WSJ, “Altın talebi, salgının alamet-i farikası haline geldi. Global iktisadın pek çok noktada durma noktasına gelmesi ve birçok yatırımcının da inançlı sığınaklar araması sebebiyle de altın fiyatları doruğa çıktı” diyor.

Reuters

‘Altına yönelim mali meselelerin da ölçüsü‘

WSJ haberinde, altın satın alma çılgınlığının TL’ye karşı duyulan inancın azalmasının yanı sıra Türkiye’nin artan mali problemlerinin da bir ölçüsü olduğunu belirtiyor.

Gazeteye nazaran Türk yetkililer, birçok ekonomist tarafından sürdürülemez olarak kabul edilen iki istikametli bir iktisat siyaseti uyguladı. Bir yandan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Merkez Bankası’ndan faiz oranlarını düşük tutmasının istedi, ki bu yüksek enflasyon nedeniyle lirayı cazip hale getirmedi. Öte yandan Merkez Bankası da, lira satın almak ve fiyatının daha fazla düşmesini önlemek için milyarlarca döviz harcadı.

WSJ, “Erdoğan idaresi ise bankalara, hane halklarına ve işyerlerine ucuz kredileri pompalama talimatı verdi” diyor.

Haber şöyle devam ediyor:

“Koronavirüs global ticareti sekteye uğrattığında, Türkiye’nin ihracatı azaldı. Türkiye’de hane halkı ise borç alınan nakit parayla ithal eserlere, bilhassa de altına yöneldi. Bu durum ülkenin cari hesabında gedikler açtı.

“Bir Türk yetkilinin aktardığına nazaran altına ilgi o kadar fazlaydı ki, ulusal darphane hafta sonları ve Ramazan Bayramı’nda dahi fazla mesai yapmak zorunda kaldı.

“Merkez Bankası kredi patlamasını durdurmak için adımlar atmaya çalışırken, Avrupa’da iktisatların teker teker açılmaya başlamasıyla Türkiye’nin ihracatı da hareketlendi. Fakat iktisat çoktan hasar görmüştü bile.

“Dolar/TL kuru 7,49’a yükseldi. Bu tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çok yakın. Türk Lirası bu yıl yüzde 20’den fazla kıymet kaybetti.

“Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin kredi notunu “B1″den “B2″ye düşürdü ve not görünümünü “negatif” olarak belirledi. Moody’s tıpkı vakitte yetkililerin atılımlar için yetersiz kaldığına işaret etti.

“Merkez Bankası ise çalkantılı global ortamda düşük döviz rezerv düzeyinin olağan olduğunu söyledi”.

Reuters

WSJ, Türkiye’de hanehalkının, zayıflayan TL’ye ve yüksek enflasyona karşı tasarruflarını korumak için “yastık altında” altın tuttuğuna dikkat çekiyor. Gazeteye nazaran Türkiye’de meskenlerde en az 3 bin ton altın olduğu kestirim ediliyor. Türkiye’nin yıllık üretiminin yüzde 25’ine tekabül eden bu altınların piyasa kıymeti 190 milyar dolar.

Merkez Bankası bilgilerine nazaran, Ağustos sonu prestijiyle Türkiye’de yerleşiklerin Türk bankalarında yaklaşık 33 milyar dolarlık altın mevduatı bulunuyor.

TÜİK datalarına nazaran de altın; dolar, gayrimenkul, tahvil ve pay senetlerini geride bırakarak son 10 yılda en iyi getiriyi elde etti.

‘Çelik kasa satışları yüzde 50 arttı’

WSJ’ye konuşan İsveç bankası Handelsbanken’in kıdemli ekonomistlerinden Erik Meyersson’a nazaran ise altının son yıllarda yurt içi pay senetlerinden ve sabit gelirli varlıklardan daha iyi performans sergilemesi, Türk iktisadının yapısal sıkıntılarının bir işareti.

Türkiye’de hükümet, altın alımlarında vergiyi yüzde 0,2’den yüzde 1’e yükseltmişti. WSJ, “Bu yüzden altın alımları Kapalıçarşı üzere pazarlara evrildi. Bu durum bankalardaki altın mevduatlarına eğilimi azalttı” diyor.

WSJ’ye konuşan çelik kasa distribütörü Mustafa Tuzcuoğlu ise kasalara talebin yüzde 50 arttığını söylüyor ve ekliyor:

“İnsanlar 400-650 dolar bedelindeki kasaları tercih ediyor. Birikimlerinin yarısını bankada yarısını ise meskenlerinde tutuyorlar. Ben de bu türlü yapıyorum.”

Cumhuriyet