Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısım Lideri Prof. Dr. Haydar Efe ve uzman Nurcan Arıcı’nın hazırladığı “Erzincan’da Yaşayan Afgan Göçmenlerin Yaşadıkları Toplumsal, Ekonomik Meseleler ve Siyasi Fikirleri Üzerine Bir Araştırma” çalışmasına nazaran, Afganların Türkiye’ye göç kararı almalarına tesir eden en büyük neden yüzde 62 ile “Taliban baskısı ve savaş” oldu. Yüzde 20’si ise ekonomik nedenlerle Türkiye’nin yolunu tuttu. Erzincan’da ikamet eden yaklaşık 2 bin 500 Afgan göçmenden 500’ü ile görüşülerek yapılan çalışmada çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı.

KİMSE KARIŞMIYOR

İştirakçiler, yüzde 96 üzere yüksek bir oranda laik bir ülkede yaşamak istiyorlar. Bilhassa mezhepsel ve dinî ayrımın yapılmadığı, ömür ve giysi şekillerine müdahale edilmeyen laik bir devlet ve herkesin korkusuzca rahat davranabileceği bir ülkede yaşamanın hasretini çekiyorlar. Laik bir devlette yaşamak isteyen kimi Afgan göçmenlerin tabirleri şöyle:

– Kerim İbrahimi Özbek: “Türkiye üzere laik bir devlette yaşamak isterim. Karışan yok. İster yat ister kalk kimse sana bir şey demez. Keşke bizim ülkede burası üzere olsa. Bırakın burayı buranın yarısı kadar bile olsa razıyız biz.”

– Nurullah Özbek: “Türkiye’deki demokrasi üzere, yönetilmek isterim. Zira Türkiye‘de kimse kimseye karışmıyor özgür bir ortam var rahatça yaşayabiliyorsun.”

Bu tabirler Afgan göçmenlerin Türkiye’ye yalnızca dehşet, iç savaş, terör ve ekonomik sebepler nedeniyle göç etmedikleri tıpkı vakitte laik ve demokratik bir ülkede yaşama dileğini da ortaya koyuyor.

Göçmenler, aile ve yakın akrabalarının Taliban tarafından öldürüldüğünü kendilerinin ise tehdit, şiddet ve azaba maruz kaldıklarını tabir ediyor. Taliban’ın yanında olunca devlet, devletin yanında olunca Taliban tarafından tehdit alan Afganlar için ülkelerinde hayat daha da zorlaşmış kendilerine üçüncü bir tercih hakkı tanınmayan Afganlar devayı göç etmekte bulmuşlar.

İŞSİZLİKLE BAŞ BAŞA

Erzincan’da barınma, beslenme ve sıhhat konusunda sorun yaşamayanlar, iştirakçilerin yüzde 32’sini oluştururken, yüzde 40’ı barınma, yüzde 44’ü sıhhat, yüzde 8’i ise beslenme konusunda sorun yaşadıklarını söz ediyor. Ayrıyeten mesken sahiplerinin kendilerine güvenmediği için mesken vermediklerini de lisana getirdiler. Göçmenler kendilerine mesken bulana kadar süreksiz olarak başka Afgan ailelerin meskeninde kalıyorlar. Göçmenler, çoklukla eski binaların bodrum katında makûs şartlara sahip meskenlerde ikamet etmek durumunda kalıyorlar.

Sıhhat sigortalarının olmaması Afgan göçmenlerin sıhhat konusunda büyük zahmetler yaşamalarına neden olmakta. Afganların büyük kısmı “Çok mecbur kalmadıkça hastaneye gitmiyoruz zira, muayene fiyatını ödeyecek gücümüz yok” diyor.

Türkiye’ye çalışmak için gelen Nurullah Özbek, “Afganistan’da savaş olduğundan, iş olmadığından Türkiye’ye gelip Türkiye’de çalışıp para biriktirmek ve aileme takviye olmak için göç kararı aldım. Benim 80 bin TL üzere bir para biriktirmem lazım, bu paranın yarısını biriktirdim, yarısını biriktirmeye çalışıyorum.”

GÜÇ İŞLERDE ÇALIŞIYORLAR

Erzincan’da yaşayan Afgan göçmenlerin yüzde 72’si rastgele bir ayrımcılığa uğramadıklarını, yüzde 28’i ayrımcılığa uğradıklarını lisana getiriyor. Göçmenlerin yüzde 28’i işyerlerinde Afgan oldukları için fazla çalıştırıldıklarını ve işlerini ellerinden aldıkları gerekçesiyle birden fazla vakit Erzincanlılar tarafından eleştirildiklerini de tabir ediyor.

Afgan oldukları için birden fazla vakit fiyatlarının tam olarak ödenmediğini tabir eden göçmenler de var. Erzincan’da ayrımcılığa uğradığını düşünen ve düşünmeyen iştirakçiler patronlar tarafından güç işlerde fazla mesai yaparak düşük fiyatla çalıştırıldıklarını da lisana getiriyor.

Göçmenlerin yüzde 28’i ise Erzincan’da umdukları hayatı bulamadıklarını tabir ederken ekonomik emelle Türkiye’ye göç eden Afgan göçmenlerin işgücüne katılamamaları, umdukları hayatı bulamamalarına münasebet olarak gösterilebilir. Erzincan’da ikamet eden Afgan göçmenlerin yüzde 78’i Erzincan’ın kültürel bedellerine ahenk sağlamada zorluk yaşamadıklarını anlattılar. Türkiye’nin Müslüman bir ülke olmasından ötürü ortalarında çok büyük farkların olmadığını söyleyen göçmenler, “Birbirimize benziyoruz, birçok örf ve âdetimiz birebir, bu yüzden ahenk sağlamada zorluk yaşamıyoruz” diyor.

TÜRKİYE İNANÇLI ÜLKE

Türkiye’yi tercih etme nedenleri ortasında birinci sırayı yüzde 39.6’lık bir oranla “Daha inançlı ülke olması” karşılığının verilmesi iç savaş, çatışma ve kaos ortamından kaçan göçmenlerin daha inançlı bir ülkede yaşamayı öncelik olarak gördükleri manasına geliyor. Türkiye’yi tercih nedenleri ortasında ikinci sırayı ise yüzde 24 ile “Şartların daha iyi olması” alırken, üçüncü tercih sebebi ise yüzde 22.4’lük bir oranla “Dini sebepler” oluyor. Göçmenler Türkiye’yi tıpkı dine inanan insanların yaşadığı bir ülke olması münasebetiyle, tercih ettiklerini lisana getiriyor.

HAYVAN HAKLARI KADAR BAYAN HAKKI YOK

Ülkelerinde kendilerine ömür alanı bulamayan Afgan göçmenlerin insan hakları ihlaline uğradıkları, bilhassa bayanlar için hayatın daha güç olduğu ülkede, bir bayan iştirakçinin “Türkiye’de hayvan hakları kadar bile bizim ülkemizde bayan hakları yok” kelamları durumun ne kadar içler açısı olduğunu gösteriyor.

Afgan göçmenlerin yüzde 84.7’sinin minimum fiyat altında fiyat aldıkları görülüyor. Daha da berbatı, Afgan göçmenlerin yüzde 15.3’ü ise hanelerinde hiç kimsenin çalışmadığını tabir ediyor. Bu da kelam konusu göçmenlerin daha fazla toplumsal yardıma gereksinim duydukları ortaya koyuyor.

AFGANLAR GERİ DÖNMEYECEK

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısım Lideri Prof. Dr. Haydar Efe ve uzman Nurcan Arıcı ile “Erzincan’da Yaşayan Afgan Göçmenlerin Yaşadıkları Toplumsal, Ekonomik Problemler ve Siyasi Fikirleri Üzerine Bir Araştırma”sını konuştuk.

Prof. Dr. Haydar Efe, Afgan göçmenlerin ülkelerinde devam eden siyasi istikrarsızlık, insan hakları ihlalleri ve iç savaş devam ettiği sürece ve “Kale Avrupası’nın” aşılmaz duvarlarını geçemeyen göçmenler daha uzun müddet Türkiye’de hayatlarını devam ettirecek. Efe, “Bu durumda siyaset üreticilere büyük sorumluluk düşmekte Türkiye genelinde uygulanan göç siyasetleri Erzincan da dahil olmak üzere her uydu kent için esnek ve gereksinimlere yanıt verir nitelikte olmalı. Afgan göçmenlerin yüzde 70’inin aileleri içinde yalnızca bir kişinin çalışıyor olması, yüzde 31’inin çok çocuklu ailelerden oluşması, pek birçoklarının işsiz olmaları geçim kahrı yaşadıklarını ve yardıma muhtaç olduklarını gösteriyor. Bu durum Kızılay ve valilik üzere kurumların toplumsal sorumluluk yükünü artırıyor” dedi.

Prof. Dr. Haydar Efe’nin Afgan göçmenlerle ilgili yorumları şöyle:

– Afganlara ya da zorla ülkelerinden göç etmiş mültecilere karşı olmak etik, vicdani bir yaklaşım olmaz. Zira buraya gelenler can güenliği için geliyor. Göç etmek bir yürek işidir.

– Gelenler bir daha gitmeyecek. Bu türlü laik ve bir devlete gelmiş özgürlüğün tadına varmış bir insanı tekrar oraya göndermek çok güç. Biz araştırmayı yapmaya başladığımzda ABD şimdi Afganistan’dan çıkmamıştı. Çekilme ile Türkiye’ye dönük sistemsiz bir Afgan göçü başladı. Gelenlerin çok büyük kısmının genç erkek olması Türkiye’de büyük endişeye yol açtı.

– Araştırmada şu bizi şaşırttı: İslamcılar lakin laik ülkede yaşamak istiyoruz diyor. Şeriat kurallarını istemiyorlar. Eğitim durumu arttıkça demokrat olanların sayısı da artıyor. Gençler daha çok demokratlığı benimsiyor. Afgan göçmenler Taliban’ın İslamcı olmadığına inanıyor. İslam ismine insan öldürülmesini kabul etmiyorlar.

– En çok mülteci üreten ülke olan Afganistan’da potansiyel göçmen kümenin eğitim düzeyinin düşük olması ve Erzincan’a göç edenlerin yüzde 34’ünün okuryazar olmaması, yüzde 23.6’sının ilkokul mezunu olması, yaşanacak olası sıkıntıları gözler önüne seriyor.

YÜZDE 91’İ MEMNUN

– Evet, Afganlar Türkiye’de iyi konutlarda yaşamıyorlar iyi paralar kazanmıyorlar lakin kimse tekrar Afganistan’a dönmek de istemiyor. Yüzde 84.2’si geri gitmek istemiyor. Yüzde 91’i Türkiye’de memnun olduklarını söylüyor. Hem Müslüman hem demokratik bir ülke diyorlar. Burada kendilerini özgür hissediyorlar.

– Türkiye’nin somut realist bir göç siyaseti yok. Milyonlarca sistemsiz göçmenin gelmesi Türkiye’nin sağlıklı bir göç siyasetinin olmadığını gösteriyor. Bu kadar göçmen Türkiye’ye gelmeli miydi? Hayır, gelmemeliydi. Bir kısmı İran’daki kamplarda kalabilirdi. İnançlı bölgeler oluşturulup oralara yardım yapılabilirdi. Artık buraya gelen Afganlar da Suriyeliler de geri dönmeyecek. Artık onları kazanmak bir formda bu ülkeye entegre etmek durumundasınız. Sebep olacakları sorunların tahlili konusunda adımlar atılmalı.

TOPLUMSAL HAYATTAN KOPUKLAR

Afgan göçmenlerle teğe bir görüşmeleri yapan uzman Nurcan Arıcı, bayanların yaşadığı meselelere dikkat çekiyor.

Arıcı, “Özellikle bayanlar lisan bilmedikleri için problemlerini kimseyle paylaşamıyorlar. Bu çok üzücü. Yaşadıkları dehşetin farkındalar, hem ekonomik hem mesken içi sorun yaşıyorlar lakin bunları nasıl çözeceklerini bilmiyorlar. Okuma yazmaları da yok. Ülkelerinde cinsiyet temelli yaşadıkları birçok sorunu burda da yaşıyorlar. Kendi ülkelerinde maddi özgürlürkleri yok. Burada da çok farklı bir yaşantıları yok. Bayan haklarından mahrumlar. Konuta sıkıştırılmış, toplumsal hayattan kopuk. Tek sorumluluklarının meskende çocuklara bakmak olduğunu maalesef çok benimsemişler. Burada da Afganistan’dan çok farklı bir hayatları olmamış. Konutta yalnızca erkek çalışıyor. Bayanlar bir çaresizlik içindeler ve yaşadıkları çaresizliğe de nasıl tahlil bulacaklarını tam bilmiyorlar” tabirlerini kullandı.

Afgan göçmenleri, Türkiye toplumuyla entegrasyonundan evvel, onların temel gereksinimlerinin karşılanması gerektiğine işaret eden Nurcan Arıcı, “Ekonomik kasvet çeken, günde iki mesai yapan, konut ile iş ortasında gidip gelen bir insan topluma ne kadar entegre olabilir. Ne vakit bu insanları topluma entegre edeceğiz, toplumsal hayata katacağız” diye soruyor.

BİTTİ

Cumhuriyet