ABD’ye bağımlılığı azaltma davetlerinin arttığı Avrupa Birliği’nde (AB) daha aktif bir savunma ve dış siyaset oluşturma arayışı sürüyor. Transatlantik alakalarda yaşanan dalgalanmaların, kurulan-bozulan ittifakların ortasında ise gözler Ankara-Brüksel münasebetlerinin seyrinde. Türkiye’nin adaylık müzakereleri uzun müddettir dondurucuda. Son periyotta, AB sınırından Ankara ile ilgilerin geçen iki yıllık sürece nazaran biraz daha olumlu ilerlediği tarafında açıklamalar gelse de taraflar ortasında Doğu Akdeniz, Kıbrıs bahisleri her an alevlenecek kriz başlıklarından. Birlik, Türkiye’ye demokrasi, insan hakları, hukuk, özgürlükler konusunda tenkitlerini sürdürüyor. Artık kelam, aksiyon planı değil, uygulama görmek istiyoruz iletisini yineliyor.
Avrupa Parlamentosu’nda (AP) geçen mayıs ayında kabul edilen, Türkiye’ye yönelik en sert çıkışlardan biri olarak görülen raporu hazırlayan AP Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor’la bağlantılarda gelinen noktayı konuştuk. Amor, AP içinde şu anda Türkiye’nin üyelik müzakerelerini destekleyen bir çoğunluğun olduğunu söylüyor fakat olumlu pencere açmak için Türkiye’de siyasi istekliliğin olması gerektiği görüşünü de lisana getiriyor.
– Geçen mayısta AP’ye sunduğunuz raporun akabinde Türkiye-AB bağlarında hangi noktadayız?
Mayıs ayındaki rapor dediğiniz üzere çok kritikti. Parlamento olarak Türkiye’nin telaffuzlarını, hareket planlarını uygulamaya dönüştürmesini istiyoruz, beklediğimiz bu. Birtakım sinyaller alırsak, yeni bir periyoda girebiliriz. Son iki yıla bakarsak, bence bu daha iyi bir devir. Etraf, güvenlik ve sıhhat üzere alanlarda üst seviye görüşmelere devam ediyoruz. Lakin Osman Kavala davasında Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin özgür bırakılması kararının uygulanmaması bir sorun. Bu, AB ile Türkiye ortasında politik bir tenkit konusu değil, bir yargı kararı, hukuk konusu. Neden uyulmadığını anlamakta zorlanıyorum. Bu, tıpkı vakitte Türkiye’nin imajı ile de ilgili. Bir yargı kararını beğenmeyebilirsiniz lakin hürmet duymak, uymak zorundasınız. Ben bu son Türkiye ziyaretimi asıl olarak Kavala davası için, o ve yakınlarıyla dayanışmada bulunmak için yaptım. Fakat mahkemeden çıkan sonuç benim için Türkiye ismine kaçırılan bir fırsat. Kavala ve Demirtaş’ın özgür bırakılması, Türkiye-AB münasebetlerinde yeni şartların yaratılmasının bir işareti olabilir. Siyasi münasebetlerle uydurulmuş davalar sona erdirilmeli.
‘GÖÇ KONUSUNDA SAĞLAM MÜTTEFİK’
– Kimi çevrelere nazaran AP ile AB Kurulu ortasında Türkiye’ye yaklaşım farkları var… Kurul, Türkiye ile münasebetlerde son devirde üyelik müzakerelerine pek de değinmeden diyaloğun süreceği alanlara, ortak işbirliği hususlarına odaklanmayı tercih ediyor üzere. AP’de Türkiye’ye yönelik demokrasi, hak ve özgürlükler mevzularında daha sert vurgulu çıkışlar dikkat çekiyor…
Biz Türkiye ile üyelik müzakere sürecinin devam etmesini, olumlu ilerlemeleri görmek istiyoruz. Elbette Türkiye, AB’nin kriterleri olan bu ıslahatları yapıp yapmamakta özgür, lakin bunun sonuçları olacaktır. Şu anda çoğunluk diyebileceğimiz bir oranda AP içinde Türkiye’nin üyelik sürecini, müzakereleri destekleyen bir küme var. Lakin süreç kritik, ilerleme olup olmadığını görmek kıymetli. Kurul ise AP’den farklı. Birliğin dış siyasetinin uyumunu da yapar. AP, AB’nin Türkiye’yle münasebetlerinde son devirdeki gelişmelere işaretle, olumlu ilerlemeler olduğu tarafında, fakat insan haklarına ait tasalarını lisana getirmeksizin yaptığı kimi açıklamalarından rahatsızlık duydu. Bu tavır Konsey’e de iletildi. Artık Konsey’in de AP’nin de birebir tavır, telaffuzda olduğunu görmekteyiz.
Parlamento açıkça Türkiye’nin adaylık fikrini destekliyor. Şayet bu süreç muvaffakiyete ulaşamazsa bu, Türkiye’nin ıslahatları yerine getirme konusunda siyasi isteğindeki eksikler nedeniyle olacaktır.
– Doğal olarak AB, Türkiye’den üyelik kriterlerini uygulamasını bekliyor. Fakat öteki yandan, bilhassa Doğu Akdeniz tansiyonunu, üye ülkeler Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum İdaresi ile şartsız dayanışmasını düşünürsek, Türkiye’ye yönelik adil tavır izlendiği kanısında mısınız?
Evet. Elbette kendi siyasetlerinizi belirleme kararı size ilişkin. Ancak mesala Kıbrıs konusuna gelirsek, Ankara iki devletli tahlil görüşünü masaya getirdi. Bu, BM kararına ters. Gemi sondaj konusunda da AB’nin tavrı aşikâr. Bakın karşılıklı itimat en değerli husus.
– AB’nin Türkiye ile bağlantılarında en büyük tartışmalardan biri de 2015’teki “göç anlaşması”. Kimi çevreler tarafından “kirli anlaşma” olarak da nitelenen uzlaşının hala hakikat bir adım olduğunu düşünüyor musunuz? Ankara-Brüksel sınırında yeni bir “göç anlaşması” hakkındaki görüşünüz nedir?
Evet, o devir için doğruydu. Hatırlayın, çok sayıda insan ömrünü Avrupa’ya ulaşma umuduyla bu göç yolunda yitirdi. Ben Balkanlar’da Sırbistan hududunda yaşanan çaresizliği de gördüm. Bu mutabakat daha fazla sığınmacının hayatını kaybetmesini önledi. Göçmen konusunda işbirliğini sürdürmemiz gerek. Ben AP içinde de Türkiye’nin bu bahiste gösterdiği gayretlerin gereğince övülmediğini düşünüyorum, bunu da söylüyorum esasen. Türkiye yedi milyon göçmene mesken sahipliği yapıyor, büyük bir sorumluluk. Bunun için Türk yetkililere, toplumuna, belediyelere teşekkür ediyoruz. Türkiye göç olayında muteber bir müttefik. Lakin AB olarak da biz de gereken dayanakları veriyoruz, vermeliyiz. Göçmenlere hizmet ulaştırmak için Türkiye’ye yardımcı olmaya çalışıyoruz. AP, Türkiye’ye finansal dayanak sağlamak için üzerine düşeni yapmaya hazır olduğunu belirtti.
‘ERDOĞAN, TÜRKİYE ALGISI…’
– Geçen mayıs ayındaki rapordan sonra önümüzdeki süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?
Optimist olmak istiyorum. Biz masayı kaldırmadık. Demokratik kıymetler, yargı, hukuk mevzularına gelince isteksiz olan Türkiye. Bakın daha evvel de demiştim, bazen Avrupa kamuoyunda Türkiye denilmiyor, Erdoğan deniliyor. Türkiye dediğiniz vakit Cumhurbaşkanı Erdoğan algısı var. Ancak ben diyorum ki hayır Türkiye yalnızca Erdoğan değil. Bu güçlü devri geride bıraktığımıza inanmak istiyorum. Zira daima bir şeyleri eleştirmek yorucu.
Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’nı parlamentodan geçirmesi olumlu bir adım. Türkiye ile üyelik dışında öbür formüller arayışında değiliz, iştirak sürecinin devam etmesini istiyoruz. İtimat ortamı yaratmak için Türkiye’nin taahhüt ettiği adımlara uyduğunu gösteren haberlere gereksinimimiz var. Avrupa’da Covid sonrası yine bir şekillenme var, her mevzuda, buna iktisat de dahil. Biz, Türkiye’nin de bu süreç içinde olmasını istiyoruz.
Cumhuriyet
