ABD Başkanlığına seçilen Joe Biden’ın, ulusal güvenlik grubunda Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörlüğüne, eski ABD Lideri Barack Obama’nın periyodunda IŞİD ile Gayret Özel Temsilciliğini yürüten Brett McGurk’ü getireceğini açıklaması ABD’nin gelecek periyotta benimseyeceği Orta Doğu siyasetinin sinyallerini verdi.
8 Ocak’ta ulusal güvenlik takımında yer alacak yeni isimleri açıklayan Biden’ın takım için Obama periyodunda vazife yapan isimleri tercih etmesi dikkati çekti. Dış siyasette tesirli olacak isimler ortasında Obama periyodunda IŞİD ile Çaba Özel Temsilciliğini yürüten Brett McGurk de yer alıyor.
DİPLOMASİ MESLEĞİNE IRAK’LA BAŞLADI
ABD’de 20 Nisan 1973 tarihinde dünyaya gelen McGurk, Columbia Üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldı. Bir devir avukatlık yapan McGurk, 2004’te mesleğinin tarafını diplomasiye çevirdi ve birinci işi Bağdat Büyükelçisi John Negroponte’ye Irak Anayasası’nın yazımında danışmanlık yapmak oldu.
McGurk’ün Irak’ta misyon yaptığı 2004-2009 yılları, Irak’ın yine yapılandırıldığı periyottu. Bu ortamda McGurk, Irak’taki mevcut kaosun taşlarını ören takımın baş aktörlüğünü yaptı.
Genç diplomat, eski ABD Lideri George Bush devrinde evvel Ulusal Güvenlik Kurulu’na atandı. Kısa mühlet sonra da Bush’un Irak ve Afganistan danışmanlığı misyonunu üstlendi.
Barack Obama, Ocak 2009’da misyonu George Bush’tan devraldığında, McGurk’ün “başkanın üst seviye danışmanı” olarak misyonuna devam etmesini istedi.
2004-2009’daki Irak tecrübesi sayesinde McGurk, Eylül 2014’te Obama’nın IŞİD ile Uğraş Özel Temsilcisi John Allen’ın yardımcısı oldu, Ekim 2015’te ise Allen’dan misyonu devralarak onun yerine geçti.
Trump’ın Ocak 2017’de vazifeye gelmesine dek Irak ve Suriye’de faal rol alan McGurk, Trump’ın eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey’i Suriye özel temsilcisi olarak atamasının akabinde geri plana çekildi.
Şubat 2019’da vazife müddeti dolacak olan McGurk, son devirlerinde düşük profilde vazife yapıyor, daha çok Irak’taki süreçle ilgileniyordu.
Özel temsilci, Trump başkanlığındaki ABD idaresinin 19 Aralık 2018’de Suriye’den çekilme kararından 3 gün sonra istifa etti.
İstifa mektubunda, IŞİD’in bölgede hala etkin olduğunu ve terör örgütünün şimdi tam olarak yenilmediğini ileri süren McGurk, çekilme kararının örgüte tekrar yayılması için alan sağlayabileceğini savundu.
IRAK’TA IŞİD’E YER HAZIRLADI
McGurk, misyon yaptığı 2004-2009 yıllarında Irak’ı etnik ve mezhep temelli bir kaos ülkesine dönüştürüp IŞİD’e yer hazırladı. Irak’taki kaosun baş aktörlüğünü yapan McGurk, ülkedeki federal yapının da mimarı olarak tanındı.
ABD’li diplomatın yazımında büyük role sahip olduğu Irak Anayasası, Ekim 2004’te ülkede Sünni Arapların rahatsızlığına karşın kabul edildi. Ülkeye federal idaresi getiren ve Kürt nüfusun çoğunluklu olduğu üç kuzey vilayetine özerklik veren anayasa, önemli ihtilaflara yol açtı. Çabucak sonrasında Ocak 2005’te Erbil, resmen özerk idaresini ilan etti.
Irak’ta ihtilafları ve Sünnilerle Şiiler ortasında bölünmeleri körükleyen McGurk, bu haliyle terör örgütü IŞİD’e yer hazırlarken, örgütün Haziran 2014’te Musul’u ele geçirmesine de dayanak verdi.
Suriye ve Irak ortasında gayri resmi temaslarını yürüten McGurk, IŞİD’in Musul’u ele geçirdiği sırada Erbil’de öncesinde ise Kobani’de (Ayn el-Arap) bulunuyordu.
TERÖR ÖRGÜTÜ YPG/PKK’NIN GÜÇLÜ DESTEKÇİSİ
Terör örgütü YPG/PKK’nın en güçlü destekçilerinden McGurk, örgütün silahlanmasına ve işgallerine yardımcı olmasının yanı sıra, terör kisvesinden çıkıp çeşitli isimlendirmelerle siyasi bir kılıfa bürünmesi için çabaladı.
McGurk, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD ile gayret mazeretiyle YPG/PKK’ya takviye vererek iç savaş sonrası kesimli bir Suriye haritası çizmeye koyuldu.
Diplomat, Suriye’yi parçalama planları kapsamında bölgede kelamda devlet kurmak isteyen terör örgütlerine dayanağını hiç esirgemedi.
McGurk’ün örgüte meşruiyet kazandırma projesi çerçevesinde YPG/PKK’dan silah ve lojistik dayanağıyla diplomata yakın birtakım küçük kümeler, Ekim 2015’te “Suriye Demokratik Güçleri” (SDG) altında birleşti.
Bu tarihten sonra başta McGurk olmak üzere Amerikalı yetkililer, IŞİD ile gayrette SDG’ye dayanak verdikleri tarafında açıklamalar yaptı.
McGurk’ün bu planları Türkiye’nin Suriye’de terör örgütlerine karşı başlattığı Fırat Kalkanı Harekatı ile sonrasında Zeytin Kolu ile Barış Pınarı harekatları olmasıydı muvaffakiyete ulaşabilirdi.
Türkiye’nin bu operasyonları ayrılıkçı teröristlerin planlarını suya düşürürken, Suriye’nin parçalanması planına da mani oldu.
TERÖRİSTLERDEN PLAKET ALDI
McGurk, Özel Temsilcilik vazifesi müddetince Suriye’nin kuzeydoğusunda YPG/PKK’nın işgal ettiği bölgeyi birçok sefer ziyaret ederken, bunların birden fazla basına yansıdı.
Kobani’nin IŞİD’ten alınarak YPG/PKK’nın işgaline girmesinin yıl dönümü olan 1 Şubat 2016’da McGurk’ün, YPG/PKK’nın sözcülerinden Polat Can’ın elinden plaket aldığı fotoğrafları yayımlandı.
Türkiye’nin yansısına karşın Ağustos 2016’nın sonunda McGurk, tekrar örgüt denetimindeki bölgeye gitti ve takviyesini yineledi.
McGurk Mayıs 2017’de Rakka’nın kuzeyindeki YPG/PKK noktalarını ziyaret ederek ortalarında Şahin Cilo, Aldar Halil, Enver Müslim’nin de olduğu terör örgütü elebaşlarıyla poz verdi.
DÜZGÜN BİR İSTİHBARATÇI
McGurk’ün, siyasi aklının, bâtın müzakerelerdeki başarısı ve deneyimlerinin yanı sıra Arapça ve Farsça biliyor olması da ona avantaj sağlıyor. Orta Doğu’da konuşulan bu iki lisanı bilmesi diplomatın, kolay bağlantı sağlamasının yanı sıra zımnî görüşmeler ve muahedeler imzalamasında elbet kendisine yarar sağlıyor. Ayrıyeten bölgeyi ABD ve İsrail lehine dizayn edebilecek nitelikte iyi bir “istihbaratçı” olmasına imkan veriyor.
Biden’ın bu seçimi ise Orta Doğu konusunda Türkiye siyasetinde Trump’tan daha sert bir tavır sergileme niyetini ortaya koyuyor. İran’a yaptırım uygulayan, Rusya ve Türkiye’yle müzakere yolunu seçen Trump’ın tersine Biden’ın İran’la müzakerelere oturup, Türkiye ve Rusya’ya karşı tavır sergilemesi bekleniyor.
Cumhuriyet
