ANKARA’da mekanik sistemler uzmanı makine mühendisi Filiz Pehlivan, Avrupa Isıtma Havalandırma Dernekleri Federasyonu’nun okul binaları için hazırladığı Covid-19 rehberindeki kuralları Türkçe’ye çevirdi ve öğrencileri bekleyen risklere dikkat çekti.

Koronavirüs yayılma yollarının özetlendiği rehberde mevzunun okuldaki sıhhi tesisat ve havalandırma sistemleri açısından değerlendirildiğini belirten Pehlivan, “Rehberde ne diyor? ‘Lütfen her bir tuvalette çocuklar için klozetlerin üzerine klozet kapağını kapatıp daha sonra sifona basın’ talimatı yazın. ‘Muslukları fotoselli yapın’. Yani çocuklar musluğa dokunmasınlar, ellerini altına koydukları anda su aksın. Biliyorsunuz bu aslında bizim rehberlerimizde de var. Alışveriş merkezleri için ya da ofisler için nitekim gerekli olan ve rehberde de kaide koşulan husustur bu lakin maalesef okullar için bu türlü bir kaidesi göremiyoruz. Buna dikkat çekmek lazım” dedi.

‘TUVALETTE MASKE ÇIKARILMAMALI, MUSLUĞA DOKUNULMAMALI’

Hastanelerin tuvaletleri ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalarda, tuvaletlerdeki Covid-19 virüsü oranının olağan odalara nazaran çok daha üst seviyede bulunduğunu kaydeden Pehlivan, “Yani tuvaletler hakikaten bizim ‘sıcak nokta’ dediğimiz yerler ki bunlar da bilhassa altını çizmiş.

Tuvaletlerde varsa mekanik havalandırma yani fanlı sistemlerinizi 7 gün 24 saat çalıştırın. Fan çalışırken de tuvalet pencerelerini kapatın aykırı akım yaratmamak için. Şayet mekanik havalandırma da yoksa kesinlikle tuvalet pencerelerini devamlı açık tutacaksınız fakat önerilen mekanik havalandırma yapmak tuvaletlere. İnanın bunlar da çok kolay, çok cüzi sayılara yapılabilecek şeyler. Yani bir pencerenin üzerine koyulacak fan pek çok riski bertaraf edebilir.

Tuvalette de çocuklarımız maskelerini çıkarmayacaklar ve katiyen armatürlere şayet fotoselli değilse dokunmayacaklar, muslukları peçeteyle kapatacaklar mesela. Yani oradaki her türlü dokunma noktası risk taşıyor. Tuvaletler koronavirüsün yayılması açısından en sıcak nokta” diye konuştu.

‘SINIFLARDAKİ KARBONDİOKSİT ORANI ÖLÇÜLMELİ’

Makine mühendisi Pehlivan, rehberin, sınıflardaki karbondioksit düzeyinin denetim edilmesinin ehemmiyetine de işaret ettiğini belirterek, “Sınıfların karbondioksit düzeyini ölçmek gerekiyor. Karbondioksit düzeyiyle siz o sınıftaki havanın kirlenip kirlenmediğini, mikroorganizma üreyip üremediğini denetim edebilirsiniz. Artık bakın olağan kurallarda bile karbondioksit ölçüleri 1000 ppm dediğimiz bedelin üzerine çıktığı vakit sınıflarda öğrenciler derse konsantre olamıyor, derse katkısı azalıyor, bunlar bilimsel çalışmalarla belirlenmiş. Ve şu da ölçümlenmiş ki olağan havalandırması olmayan sınıflarda karbondioksit bedelleri 1500 ile 3 bin ppm ortasında değişiyor ve bu türlü kirli bir ortamda her türlü enfeksiyona açık olunabiliyor, mikroorganizmalar üreyebiliyor” dedi. 

‘KIŞ AYLARINDA MEKANİK HAVALANDIRMA ŞART’

Sınıfları havalandırmanın virüsün yayılmasını engellemedeki kritik ehemmiyetinin altını çizen Filiz Pehlivan, bilhassa kış aylarında havalandırmanın çok daha kıymetli hale geleceğini lisana getirdi. Pehlivan, şunları kaydetti:

“Şimdi biz diyoruz ki ‘Pencereler devamlı açık kalsın’ hatta mekanik havalandırma olduğunda bile pencereler açık kalsın. Bu durumda kış kurallarında hem çocuklarımızı üşütmemek hem de sınıfı havalandırmak zorundayız. Bu noktada tıkanıyoruz. O nedenle mekanik havalandırma yapılması gerektiğinin altını çiziyoruz. Yani bu yapılabilir, yapılası bir şeydir. Bunu yapamadığımız vakit sınıftaki bir çocuğun bütün sınıfa bulaştırma riski var. Yani bundan daha büyük bir risk olabilir mi? Zira pencereleri devamlı açık tutmak mümkün olmayacak, birden fazla vilayetimizde dış ortam kuralları müsait olmadığı için bu nedenle ya pencereler en azından yarım biçimde devamlı açık olacak ya da bu sınıflara mekanik havalandırma dayanağı sağlayacağız.”

‘ISI GERİ KAZANIM AYGITI İLE HAVALANDIRMA YAPILABİLİR’

Filiz Pehlivan, salgının yayılmasını engellemek için ortam sıcaklığının 22 derecenin üzerinde ve bağıl nem oranının yüzde 40 ile 60 ortasında olması gerektiğini belirterek, sınıflara taze hava girişinin sağlanabilmesi için şu teklifte bulundu:
“Virüsün tesirini azaltmak için ortam kaidesini bir sefer sıcaklık ve nem ile denetim etmeniz gerekiyor ve ortamdaki taze hava ölçüsünü da sağlamanız gerekiyor.

Ben ne yaptım buraya, bir ısı geri kazanım aygıtı yerleştirdim. Ortam havasını, pis havasını emerken dışarı atıyorum. Dışarıdan aldığım taze havayı da ortama basıyorum. Burada belirlediğim kapasiteler de o sınıfın alanına ve ortamda kaç öğrenci bulunabileceğine nazaran belirlenmiş bir hava debisi. Nasıl bir sayı verebilirim? Mesela 5 bin lira ile 10 bin lira ortasında bir sınıfın maliyeti değişebilir, diye düşünüyorum. Tabi ki buna devletin yol göstermesi, bir seferberlik başlatılmasıyla çok daha uygun sayılara da yapılabilir.”

Cumhuriyet