Bildiğimizi mi yazıyoruz, istediğimizi mi? Ömürlerimizle. İstemek de bilmek de öğretilebilir, daha doğrusu biz istersek öğrenilebilir değil mi aslında? Bu soruyla birlikte daha birçoğunun karşılığını arayan dört bayanın tarihi, düşünsel, düşsel meydan okuması Madam Giyotin. 1793 Fransası’nda, “korku krallığı” vaktinde yaşamış dört bayan. Birbirleriyle gerçek hayatta hiç karşılaşmamış, tarihte tıpkı devirde başka, uzak lakin omuz omuza öl(dürül)müş, sanatta yan yana kendini gerçeklemiş, demek ki yaşamış dört kız kardeş. Kız kardeşlik ki sözcükler olmadan ne söylediğinizi anlamak.
DÖRT BAYAN, DÖRT KADINLIK HAKKI
Oyun içinde oyunla yaratım sürecine şahit olduğumuz feminist, aktivist muharrir Olympe de Gouges; “pasta ile ilgili sözlerim çarpıtıldı” diyen, evvel anneliğinden vurulan, insan olduğu unutulan kraliçe Marie Antoinette; on binlerce kişi öldürülmesin diye, onların vefat buyruğunu sözcükleriyle veren tek kişiyi öldüren suikastçı Charlotte Corday; kocasıyla birlikte köleliğe başkaldıran casus, oyunun müellifince Agostino Brunias fotoğrafından alınıp kölelik aykırılığından öldürülen yüzlerce bayanın da sözcüsü olarak oyundaki tüm çatışma tahlil ortasına yerleştirilmiş Marianne Angelle. Marianne, Olympe’den davasına hizmet edecek broşürleri, Charlotte son kelamlarını, Marie ise yeni bir geçmiş yazmasını istemekte. Pekala, Olympe hangisini yazacak, bildiğini mi istediğini mi?.. Sonu o devirde Madam diye anılan giyotinin kucağında bittiğine nazaran, sizce?
DİREN, GÜL, SEV
İnsanlık tarihinde çok değerli kıymetlere yol açan ihtilal ve sonrasının, kadınlık tarihindeki yerini de sorgulayan bu güldürü oyunun akabinde şunu demeniz pek mümkün: Öyleyse devrimci kim, olan kimin ihtilali? Ya da şunu: Çağların alım satım, tüketim alışkanlıkları, vücutlarımızın kilosuna kadar en temel ihtiyaçlarımız erk tarafından yönlendirildikçe, her vakit bayanlar değişmek zorunda kalırken, dünyanın bayan yarısına ait tavrının hâlâ değişmemiş olması asıl güldürü. Tekrar de elbette her vakit olduğu üzere bayan direnecek, gülecek, sevecek. Kalpsizleşme salgınında o kalbi yerine koymazsa kim koyacak? Tüm dünyanın seyirci olduğu sahneden hikayesini emin ellere bırakmadan gitmeyecek.
MEYDAN OKUYUŞ
Madam Giyotin tıpkı vakitte, ABD’de Shakespeare’den sonra en çok sahnelenen muharrir Lauren Gunderson, sahnelenmesinde emeği geçen tüm grup, hatta seyirci için de bir sanatsal meydan okuma. Bilhassa, bu türlü sorunu derin karakterlerin yükünü sırtlanmış, hem de diğer bir bakışla söylemeyi sorumluluk bilmiş, bunu bir de oyunun sonuna kadar güldürü ile taşıması gereken oyuncuların başarımı da tiyatro sanatı ismine emeline ulaşmış bir meydan okuyuş. Yıllar sonra “Dışarıda Hiçbir Şey Var”dan öteki bir oyunda rol alan Betül Arım’ın Kraliçe Marie Antoinette’i ete kemiğe büründürüşünü izlemenin, bu karakterle tahminen de birinci kere şuurla duygudaşlık etmenizi sağlamasına tanıklığın sanatsal keyfi ise farklı. Sanata evet.
Madam Giyotin’in Jet Dijital Sahne’deki bir sonraki çevrimiçi gösterimi 10 Ekim Pazar 21.00’de, biletler www.jetgişe.com’dan edinilebilir.
Cumhuriyet
