Fotoğraf: Kaan Sağanak
Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Adalet Ağaoğlu’nun 90 yaşında hayatını kaybettiği öğrenildi.
Muharrir Adalet Ağaoğlu’nun vefatı toplumsal medyada büyük yankı yaptı. Bir müddettir ağır bakımda tedavisi devam eden müellifin akabinde eleştirmen ve yayıncı Semih Gümüş şu satırları yazdı: “Adalet Ağaoğlu’nu bu sabah kaybetmişiz. Edebiyatımızın en kıymetli muharrirlerindendi. Romanları çok şahsiydi. Onu hiç tanımadan iki romanı hakkında iki küçük kitap yazmıştım. Sonra tanıştık. Çok konuştuk. Bu fotoğraftaki eşi Halim Ağbi de ayrıyeten hususî bir kişiydi. Her şey çok üzücü”ADALET AĞAOĞLU KİMDİR?
Adalet Ağaoğlu 23 Ekim 1929’da Nallıhan’da dünyaya geldi. Babası, kumaş tüccarı Hafız Mustafa Sümer’dir. Dört çocuklu bir ailenin 2. çocuğu ve tek kızıdır. Kardeşleri Dr. Cazip Sümer (1925-1975), oyun muharriri, oyuncu Güner Sümer (1936-1977) ve iş adamı Ayhan Sümer (1930)’dir.
İlköğrenimini Nallıhan’da tamamladıktan sonra 1938’de ailesi ile birlikte Ankara’ya yerleşti. Ortaöğrenimini Ankara Kız Lisesi’nde tamamladıktan sonra 1950 yılında Ankara Üniversitesi Lisan, Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Lisanı ve Edebiyatı kısmından mezun oldu.
Edebiyata ilgisi lise hayatında şiirlerle başladı, kısa bir müddet sonra oyun yazarlığına yöneldi. Birinci sefer 1946’da Ulus gazetesinde temaşa muahezeleri yayımlayarak yazarlığa başladı. 1948-50 arasında Kaynak Mecmuası’nda şiirleri yayımlandı.1951-1970 yılları arasında TRT’de çeşitli hizmetlerde bulundu. Ankara Radyosu’nda hizmete başladığı yıl birinci radyo oyunu olan “Aşk Müziği’ni” yazdı. Radyo’da hizmet yaparken oyun oyuncusu ve direktör dört arkadaşı ile birlikte Ankara’nın birinci şahsi temaşası olan “Meydan Sahnesi”‘ni kurdu. Meydan Sahne Mecmuası’nı çıkardı. 1953 yılında oyun konusunda görgü ve habersin arttırmak üzere Paris’e gitti. 1953’te Sevim Uzungören’le birlikte yazdığı “Bir Piyes Yazalım” oyun oyunu tıpkı yıl Ankara’da sahnelendi.
1954 yılında mühendis Halim Ağaoğlu ile evlenen sanatçı, birinci romanını yazana kadar oyun müellifliğini sürdürdü. Üst üste yazdığı oyunlarla altmışlı ve yetmişli yılların önde gelen oyun müelliflerinden oldu. TRT’nin özerkliğine el konulması gerekçesiyle TRT Radyo Dairesi Başkanlığı’ndan 1970 ‘te istifa eden sanatçı o tarihten bu yana yazarlıktan sair bir işle uğraşmadı. Edebiyat hayatının birtakım devirlerinde “Remüs Tealada” ve “Parker Quinck” üzere takma isimler kullanmıştı.
Birinci romanı “Ölmeye Yatmak”, 1973’te yayımlandı. Bu birinci romanından itibaren tüm yapıtları ağır tartışmalara bahis oldu. “Ölmeye Yatmak”, daha sonra yazdığı “Bir Düğün Gecesi” (1979) ve “Hayır” (1989) isimli romanlarla bir üçleme oluşturdu ve birçok armağan kazandı. “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır” romanları yayınlanır yayınlanmaz, 2. romanı olan “Fikrimin İnce Gülü”, dördüncü basımında toplatıldı. “Fikrimin İnce Gülü” romanı hakkında, “askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif (küçük düşürmek)” suçlamasıyla hakkında 1981 yılında dava açılan Ağaoğlu, iki yıl süren davanın akabinde aklandı. “Düğün Gecesi” ise soruşturma aşamasında kaldı
ÜRÜNLERI
OYUN
Bir Piyes Yazalım – 1953, oynanmış, basılmamış
Yaşamak – 1955-56 radyo oyunu, yayınlanmış, basılmamış
Evcilik Oyunu – 1964
Tombala – 1967
Çatıdaki Çatlak – 1969
Sonlarda 1969
Üç Oyun: Bir Kahramanın Vefatı, Çıkış, Kozalar 1973
Kendini Yazan Müzik 1976
Çok Uzak Fazla Yakın 1991
Duvar Hikayesi – Çocuklar ve Büyükler için Müzikli Danslı Oyun 1992
Fikrimin İnce Gülü – 1996
Çağımızın Tellalı 2011
ROMAN
Ölmeye Yatmak 1973
Fikrimin İnce Gülü 1976
Bir Düğün Gecesi 1979
Yazsonu 1980
Üç Beş Kişi 1984
Hayır… 1987
Ruh Üşümesi 1991
Romantik Bir Viyana Yazı 1993
Dert Dinleme Uzmanı 2014
HIKAYE
Yüksek Gerilim (1974)
Sessizliğin Birinci Sesi 1978
Haydi Gidelim 1982
Hayatı Savunma Biçimleri 1997
DENEME
Geçerken 1986
Müsabakalar 1993
Diğer Müsabakalar 1996
O denli Kargaşada Bu türlü Müsabakalar 2002
Yeni Müsabakalar 2011
MEKTUP
Mektuplaşmalar (Mehmet Baydur ile birlikte) 2005
ANI
Göç Aklığı 1985
Gece Hayatım 1991
GÜNCE
Damla Damla Günler 2004
Damla Damla Günler I-II-III 2007
MÜKAFATLARI
1974- TDK Gösterim Mükafatı
1975- Sait Faik Hikâye Armağanı, Yüksek Tansiyon ile
1979- Sedat Simavi Edebiyat Mükafatı, Bir Düğün Gecesi ile
1980- Orhan Kemal Roman Armağanı Bir Düğün Gecesi ile
1980- Madaralı Roman Mükafatı, Bir Düğün Gecesi ile
1991- Türkiye İş Bankası Büyük Mükafatı, Çok Uzak Fazla Yakın ile
1992- Lebon Kültür Merkezi (Lebon Cinema Clup) Edebiyat Mükafatı, Ruh Üşümesi ile
1997- Aydın Doğan Roman Mükafatı, Romantik Bir Viyana Yazı ile
2018- Erdal Öz Edebiyat Mükafatı
Cumhuriyet
