Getty Images

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mart başında kademeli olarak uygulanacağını duyurduğu olağanlaşma periyodunda Hayat Meskene Sığar (HES) kodu da kullanılmaya devam edilecek.

Şimdiye kadar toplu ulaşım araçlarında, konaklama tesislerinde, imtihan müracaatlarında ve devlet kurumlarında istenen HES kodunun, olağanlaşma takvimiyle birlikte uygulama alanının genişlemesi bekleniyor.

Yeni periyotta düşük riskli vilayetlerde kapılarını açması öngörülen kafe ve restoranlarda, müşterilerden HES kodu sorulması planlanıyor.

Türk Standartları Enstitüsü, restoranlarda alınacak tedbirler kapsamında, HES kodu sorulmasının yanı sıra, yerlerde toplumsal aralığın sağlanması, müşterilerinin ateşinin ölçülmesi, yemek servisinin paketli olarak yapılması, paklık kurallarının sağlanması üzere kriterler belirledi.

Denetimli olağanlaşma basamağında, yeme-içme dalındaki işletmelerin faaliyetlerinin devam edebilmesi için, gerekli kaideleri sağlayan restoranlara “TSE COVID-19 İnançlı İşletme Belgesi” verileceği duyuruldu. Evrakın geçerlilik mühleti bir yıl olacak.

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Lideri Ramazan Bingöl de, birtakım yerlere HES kodu okuyucu aygıtlar yerleştirildiğini, açılış kararının verilmesiyle gerekli kuralların sağlanacağını duyurdu.

Kategorilere nazaran tedbirler gevşeyecek

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, vilayetlerin risk durumlarına nazaran dört kategoriye ayrılacağını, düşük riskli vilayetlerde kısıtlamaların denetimli olarak gevşetileceğini açıklamıştı.

Getty ImagesKalabalık kent merkezlerinde Covid tedbirleri kapsamında kısıtlamalar sürüyor.

Buna nazaran vilayetler hadise sayılarının nüfuslarına oranı doğrultusunda “düşük riskli”, “orta riskli”, “yüksek riskli” ve “çok yüksek riskli” olarak sınıflandırılacak.

• Yüz binde 10’un altında olay görülen vilayetler “düşük riskli”,
• Yüz binde 11-35 ortası olay olan vilayetler “orta riskli”,
• Yüz binde 36-100 ortası hadisesi bulunan vilayetler “yüksek riskli”,
• Yüz binde 100’ün üstünde hadise seyri görülen vilayetler ise “çok yüksek riskli” olarak belirlenecek.

Düşük riskli vilayetler “mavi”, orta risk “sarı”, yüksek risk “turuncu”, çok yüksek risk “kırmızı” ile gösterilecek.

Sıhhat Bakanı Koca’nın paylaştığı birinci ayrıntılara nazaran, vilayet bazında hadise sayıları haftalık olarak yayımlanacak.

Önlemlerin değiştirilip değiştirilmemesi ise iki haftada bir gözden geçirilecek.

Vilayet bazında restoranların ve hizmet dalının açılıp açılmayacağı, sokağa çıkma kısıtlamalarının nasıl uygulanacağı, bu datalardan takip edilebilecek.

HES kodu nasıl alınıyor?

Sıhhat Bakanlığı’nın açıklamasına nazaran HES kodları, bireye özel üretilmiş tekil kodlardan oluşuyor ve T.C. kimlik numarası üzere sabit değil. Her paylaşımda farklı bir HES Kodu alınabiliyor.

HES kodu SMS ile sorgulanabildiği üzere, Hayat Meskene Sığar uygulaması ve e-devlet üzerinden de alınabiliyor.

SMS ile: “HES” yazıp boşluk bırakarak sırasıyla; T.C. Kimlik Numarası, kimlik kartının ön yüzündeki seri numarasının son 4 hanesi ve “paylaşım süresi” (gün sayısı olarak) yazılıyor ve 2023’e SMS olarak gönderiliyor. (Örnek; HES 12345678901 1234 17).

e-Devlet sistemi üzerinden:

Hayat Konuta Sığar uygulaması, Google Play Store ve AppStore üzerinden indirilebiliyor.

HES Kodu sorgulaması için kimlik numarası (TCKN, Pasaport vb.), irtibat bilgisi (telefon ve e-mail alanlarının her ikisi de) ve doğum tarihi üzere zarurî bilgilerin olarak hakikat ve eksiksiz olarak girilmesi gerekiyor.

Uygulama muteber mi?

Koronavirüsle gayrette geliştirilen cep telefonu uygulamaları dünya genelinde şahsî bilgi ve güvenlik tartışmalarını doğurdu.

Getty Images

Hayat Meskene Sığar uygulaması bilgilerin hükümet kurumlarının direkt erişimine ve denetimine açan merkezi bir sistem kullanıyor.

Mahremiyet ve şahsî data güvenliği hakkı savunucuları, merkezi olmayan sistemlerin kullanılması tavsiyesinde bulunuyor.

Mahremiyet hakkından ötürü merkezi olmayan metotları savunan ve geliştiren DP3T kümesi üyelerinden Doç. Dr. Seda Gürses geçen yıl BBC Türkçe‘ye yaptığı açıklamada merkezi sistemi şöyle anlatmıştı:

“Merkezi sistemde, Covid-19 testi olumlu çıkan bir kişinin datalarını telefon topluyor ve merkeze iletiyor. Bu merkez bireyin kiminle temasta olduğuna merkezi bir altyapıda bakabiliyor.

“Dolayısıyla datalar merkezi bir otoriteye görünür oluyor. Bunun getirdiği ziyanları karşılaştırınca, yapılmaması gerektiğini düşünüyoruz.”

Doç. Dr. Gürses, merkezi olmayan sistemlerde bireyin kiminle irtibatta olduğuna kendi aygıtından bakabildiğini ve bilgilerin merkeze gitmediğini söylemişti.

Hayat Meskene Sığar uygulamasını indirirken kullanıcıdan alınan müsaadeler ve erişimler şöyle: GPS ve ağ tabanlı pozisyon bilgilerine erişim, telefon rehberi, kamerada fotoğraf çekme ve manzara kaydetme, kablosuz ilişkiler, tam ağ erişimi, Google hizmet yapılandırmasını okuma, Bluetooth ayarları, internetten data alma.

Bunlara ek olarak hali hazırda kayıtlı olan e-devlet kimlik bilgileri, e-nabız sistemi ve Mernis (nüfus ve vatandaşlık işleri) bilgilerine de erişim sağlanıyor. Hayat Konuta Sığar uygulaması Türkiye’de faaliyet gösteren üç GSM operatörüyle çalıştığı için cep telefonunun kayıtlı olduğu operatörle paylaşılan tüm datalar tekrar bu uygulama aracılığıyla devlet sistemlerine direkt erişim veriyor.

Cumhuriyet